Александр Корякин: “Сокуон кумааҕыга суруллан эрэ хаалбатын туһугар”

— Александр Иванович, эһиги кэмитиэккит көҕүлээһинэн сааскы сессияҕа хас сокуон ылылынна?— Александр Иванович, эһиги кэмитиэккит көҕүлээһинэн сааскы сессияҕа хас сокуон ылылынна?— Биһиги кэмитиэппит иһинэн сааскы сессияҕа көрүллүбүт биэс сокуон барыла, биллэн турар, саха сирин олохтоохторо социальнай көмүскэллээх буолалларыгар туһуланар. Инбэлииттэргэ үлэ миэстэтин олохтуур туһунан, “СӨ социальнай өҥөлөрү оҥорооччуларга бэриллэр социальнай өҥөлөр испииһэктэрин туһунан” өрөспүүбүлкэ сокуонугар уларытыы киллэрэммит, инбэлииттэр социальнай эбийиэктэргэ диэри босхо таһыллар бырааптаннылар. Маны таһынан, сааскы сессияҕа “СӨ судаарыстыбаннай сулууспалаахтар хамнастарын туһунан”, “СӨ бюджетыттан үбүлэнэр тэрилтэҕэ үлэлиир дьоҥҥо оҥоһуллар компенсация туһунан”, “СӨ үлэ ветераннарын туһунан” өрөспүүбүлүкэ сокуоннарыгар уларытыылар бүтэһик ааҕыыга ылыллыннылар. Маны таһынан, кэмитиэт 20 уураахтары бэлэмнээбитин, өрөспүүблүкэ парламена ылынна. Уураахтар “Эмп туһунан” ФС уларытыы киллэрии туһунан” федеральнай сокуон барылын туһунан” сокуону таарыйдылар. Ол курдук уустук суоллаах-иистээх сирдэргэ эми-тому тиэрдии боппуруоһун көрдүбүт.

— Кэлиҥҥи кэмҥэ “Сэрии оҕолорун туһунан” сокуон олоххо киирэрин, киирбэтин туһунан боппуруос дьону долгутар. Бүтэһик пленарнай мунньахха бу сокуон барылын көрбөтөхөтөрө буолбат дуо?— Сокуон барылын көрүүнү күһүҥҥү сессияҕа көһөрдүбүт. Тоҕо диэтэххэ, сокуон барыла ситэтэ суох, дьоҥҥо туһата кыра, декларативнай эрэ майгыннаах буолбут. Оттон сокуон диэн – дьон олоҕун тупсарар олох быраабылатынан буолар, сокуон булгуччу үлэлиэхтээх, кумааҕыга суруллан эрэ хаалыа суохтаах. Ол курдук, 2016 сыл саас Саха сирин парламена “Аҕа дойду уоттаах сэриитигэр төрөппүттэрин сүтэрбит гражданнар социальнай өйөбүллэрин туһунан” өрөспүүбүлүкэ сокуонун ылыммыта. Сокуон бу категория дьонугар ыйын аайы харчынан төлөбүрү, эмп тэрилтэлэригэр босхо эмтэниини, уочарата суох социальнай тэрилтэлэргэ көрүүнү-истиини мэктиэлиир. Дьиҥэ, сэрии оҕолоругар сыһыаннаах сокуон таһымнаах буолара ирдэнэр. Федерация Сэбиэтин спикера Валентина Матвиенко сэрии оҕолоругар социальнай чэпчэтии туһунан сокуон булгуччу баар буолуохтааҕын бэлиэтээн турар. Онон бары регионнары хабар биир кэлимсэ сокуон ирдэнэр. Оттон биһиги парламеммытыгар күһүҥҥү сессияҕа бу сокуон барылын сүнньүнэн үлэ барыа диэн эрэннэрэбин.— Александр Иванович, өрөспүүбүлүкэ парламена  Госдумаҕа көҕүлээн киллэрэр сокуоннар барылларын дьылҕалара хайдаҕый?— “РФ гражданнарын доруобуйаларын харыстабылын туһунан” РФ сокуонугар киллэриллибит көннөрүүлэр үгүстэрэ ылынылла иликтэр. Ол да буоллар, үтүө түмүктэр бааллар. Холобур, санитарнай авиация туһунан федеральнай бырагыраама ылылынна. Онно Саха сирин киллэрдилэр. — Күһүҥҥү сессия кэмигэр ыытыллар үлэлэр тустарынан тугу этиэххиний?— Өрөспүүбүлүкэ санторийдарын базаларын уустук балаһыанньаларын боппуруоһун көрүөхпүт. Бу боппуруос өссө былырыын турбута. Биһиги кэмитиэппит “Хоту” санаторийга баран, баар кыһалҕалары кытары билсибитэ. Онно “Чэбдик”, “Абырал” санаторийдар бэрэстэбиитэллэрэ эмиэ кэлэн этиммиттэрэ. Көһө сылдьар мунньах Р.Зорге аатынан уулуссаҕа баар Өрөспүүбүлүкэтээҕи реабилитационнай кииҥҥэ эмиэ буолбута. Боппуруос уустук. Санаторийдары сайыннарыыны эрэ таарыйбат, доруобуйа харыстабылын тиһигин сайыннарыыны бүттүүн хабар боппуруос. Профилактика уонна реабилитация суолтата улаханын, дьэ өйдөөммүт, болҕомто ууруллар. Ол хайысханы сайыннарарга үчүгэй базалаах санторийдар, профилакторийдар наадалара өйдөнөр. Оттон Сойуус саҕаттан үлэлээн кэлбит санаторийдар эргэрдилэр. Онон бу систиэмэни уларытар кэм кэллэ. Бу боппуруоһу өрөспүүбүлүкэ доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтэ  көрүөх буолбута. Ону сэргэ парламен дьүүллэһэр былассааккатыгар кыһалҕаны быһаарар суолу эмиэ көрдүүбүт. — Улуустарга эмп тэрилтэлэрин туругун туһунан боппуруоһу көтөҕө сылдьыбыккыт.— Оннук. Быйыл бэс ыйыгар Аммаҕа тахсан мунньах тэрийбиппит. Онно миэстэтигэр олохтоох эмп тэрилтэлэрин балаһыанньатын көрбүппүт. Кыһалҕа сүрүннээн үп тиийбэтиттэн үөскүүр. Улуустарга фельдшерскэй-акушерскай пууннар уонна учаастактааҕы балыыһалар тутуллалларыгар үп тиийбэт. Оттон былыргыттан турар балыыһалар хаарбах туруктаннылар. Өрөспүүбүлүкэ  үрдүнэн тыа сирин балыыһаларын өрөмүөннүүргэ, уопсайа 3,5 млрд. солк. ирдэнэр. Оттон 2017 сыллаах бүддьүөт оҥоһулларыгар бу хайысхаҕа көмүскээбит үппүт тиийбэт. Маныаха судаарыстыбааннай-чааһынай үлэлэһии ньымата да көмөлөһүө суоҕа, ордук хотугу улуустарга. Тоҕо диэтэххэ, туппут инвестордар ороскуоттарын сүүһүнэн сыллар устата төннөрүөхтэрэ. Аны муниципаллар бэйэлэрэ үп уган, тутараллара сатаммат. Тоҕо диэтэххэ, доруобуй харыстабылын эбийиэктэрэ өрөспүүбүлүкэ салалтатын боломуочуйатыгар сылдьаллар. Онон кыһалҕаттан тахсар суолу көрдүүбүт. Холобур дьоҕус эмп тэрилтэлэрин “Сахам сирэ ХХI үйэҕэ” диэн үтүө дьыала хамсааһынын бырагырааматыгар киллэрэр туһунан боппуруос көтөҕөбүт. Дьиҥэ, бу курдук кыра дэриэбинэлэргэ үлэлиир балыыһалар улахан суолталаахтар эбээт. Тыа сирин дьоно кииҥҥэ баран эмтэнэр кыахтара суоҕун өйдүүр наада.Биһиги кэмитиэппит миэстэтигэр сылдьан баар кыһалҕалры кытары билсэргэ кыһаллар. Үгүс улуустарга сырыттыбыт. Арай, хотугу ороуоннарга тиийэ иликпит. Инникитин онно тиийэн, олохтоохтору кытта көрсөр былаан баар.