Гостиница бизнеһэ тэнийэриттэн быһаччы тутулуктаах

“Саха сирин биир сайдар хайысхатынан туризм буолар. Бу эйгэ сайдыыта гостиница бизнеһэ тэнийэриттэн быһаччы тутулуктаах. Ол гынан баран, бу эйгэ кэккэ кыһалҕалары көрсөр. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ уонна киин куораппытыгар бары усулуобуйаҕа эппиэттиир гостиница, хостел аҕыйаҕа уонна бу эйгэ сөптөөх өйөбүлү ылбата харгыс буолар», — диэн Антонина Григорьева тэрээһини саҕалаата. Итинтэн сиэттэрэн, сокуоннайа суох хостел, хос куортамнааһын уо.д.а. көстүү үксээбитэ баар суол диэн бэрэссэдээтэл бэлиэтээтэ.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин үлэ уонна социальнай сайдыы миниистирин солбуйааччыта Марина Богословская этэринэн, “гостиница бизнеһин сайыннарар кэм кэллэ. Тоҕо диэтэр, кэлиҥҥи кэмҥэ дьон олоҕо тубуста, өлүү-сүтүү аҕыйаата, саастаах дьон ахсаана элбээтэ диэн статистика дааннайдара туоһулууллар. Онон кырдьаҕастар дьиэлэрин, пансионаттары тутууну чааһынай дьон бизнеһигэр кубулутар кыах баар буолла. Бу кэм ирдэбилэ. Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтэ маннык пан­сионаттары тэрийээччилэри өйөөн, социальнай төлөбүр 75%-нын бизнесменнэргэ төннөрөр”.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ис дьыала министиэристибэтин Миграция боппуруостарыгар управлениетын начаалынньыгын солбуйааччы Сергей Букин кэлии-барыы дааннайдарыгар олоҕуран, Саха сиригэр дьон-сэргэ үксүн үлэлии кэлэр диэн иһитиннэрдэ. «Тас дойдулартан кэлэр визалаах дьон гостиницаҕа түһэр, СНГ дойдуларыттан кэлээччилэр үгүс өттүгэр ыҥырааччы, үлэҕэ ылааччы эппиэтинэһигэр киирэллэр, бу дьону дьиэнэн-уотунан хааччыйар буолан, гостиница, хостел өҥөтүгэр наадыйбаттар», — диэн бэлиэтээтэ.
Мунньах кыттыылаахтарын Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үлэлии турар гостиница, дьон тохтоон ааһар, хонор-өрүүр сирдэрин чопчу ахсаана биллибэтэ мунаахсытта. Атын-атын тэрилтэ тус-туспа дааннайдары этэр буолан, тустаах үлэни ыытарга табыгаһа суох диэн бэлиэтээтилэр.

___________________________________________________

Ыспыраапка

Яна Окунева

Арассыыйа Дьиэ-уот кодексын 17 ыстатыйатыгар уларытыы быһыытынан, дьон олорор дьиэтигэр гостиница, быстах кэмҥэ түһэр сир оҥостор бобуллар диэн 2015 сыллаахха этии киирбитэ.
Бу сокуон барылын Госдума 2016 сыллаахха бастакы ааҕыыга ылыммыта. Сокуон хара маҥнайгыттан мөккүөр төрдө буолбута. Арассыыйа хостелларын Сойууһун бэрэсидьиэнэ Яна Окунева: «Бу аччыгый бизнеһи, хостеллары эһэр ньыма. Маннык ырыынагы бобор-хаайар кэриэтэ сөптөөх дьаһаллары ылынар тоҕоостоох. Кыра гостиница, хостел сүттэ да, бу эйгэ экономиканы күлүк өттүгэр тардара, коррупцияны көбүтэрэ чуолкай», — диэн утарарын быһаччы эппитэ. Арассыыйа премьер-миниистирэ Дмитрий Медведев бу боппуруоһу быһаарарга икки этиини киллэрбитэ. Ол курдук, мини-гостиницалары элбэх кыбартыыралаах дьиэ бастакы эрэ этээһигэр туспа киирэр-тахсар ааннаах гына оҥостор, биитэр дьиэ олохтоохторуттан барыларыттан суругунан сөбүлэҥ ылыы ирдэниэхтээх диэбитэ.

___________________________________________________

Холобур, аҥаардас Дьокуускайга ОКВЭД дааннайдарынан 111 гостиница баара биллэр. Мантан 53-һэ эрэ сокуонунан үлэлиир. Оттон сири-буору аннынан үлэлиир гостиницалар, хостеллар, дьону быстах-остох хоннорон ааһар сир, дьиэ ахсаанын ааҕан сиппэккин.

Хостел

Саха Өрөспүүбүлүкэтин народнай депутата Акулина Стручкова хоту улуустарга гостиница боппуруоһа сытыытык турар диэн иһитиннэрдэ, бу өттүгэр чопчу нуормаламмыт база баара буоллар диэн чопчулаата. «Хас улуус ахсын гостиница син баар эрээри, сыана да, материальнай-техническэй база да өттүнэн араастаһыы дьэҥкэтик көстөр, толору хааччыллыылаах буолла да, сөп курдук. Өскөтүн өрөспүүбүлүкэҕэ туризм эйгэтин сайыннарар буоллахха, сервис өттүн тупсарыы, биир ирдэбили киллэрии оруннаах», — диэн этиитин түмүктээтэ.
Онон Дьокуускай эрэ куо­раты буолбакка, бүтүн өрөс­пүүбүлүкэни хабан, ханнык гостиница үлэлиирин, туох кыһалҕалаахтарын учуоттаан, биир систиэмэҕэ киллэрэн үлэлэттэхпитинэ эрэ, гостиница бизнеһин сайыннарар кыахтаахпыт диэн сүбэ мунньах кыттыылаахтара биир санааҕа кэллилэр.

Наталья Харенко

СӨ «Бизнес-оскуола» генеральнай директора Наталья Харенко Арассыыйа Дьиэ-уот кодексын 17 ыстатыйатыгар уларытыыны киллэрэр туһунан сокуон барылын утарарын эттэ. “Маннык сокуон киирдэ да, урукку 80-с сыллардаах кыһалҕа төннөн кэлэр. Оччолорго, холобур, Дьокуускайга кэлбит киһи ханна да түһэр кыаҕа суох этэ, биирдиилээн гостиницалар баһылаан-көһүлээн олорбуттара. Бу магнаттары байытар, хамсаабат баай ырыынагын тосту уларытар сокуон буолсу. Онон, муҥ саатар, аччыгый бизнеһи тэрийээччилэргэ хомунаалынай төлөбүрү чэпчэтэн, биитэр бэрээдэги тутарга анал ЧОП-тары тардан, сигнализация туруоран көмөлөһөллөрө, уо.д.а. өйөбүлү оҥороллоро буоллар”, — диэн этии киллэрдэ.

Чуолаан, Дьокуускай куорат гостиницаларын үлэһиттэрэ судаарыстыба өттүттэн өйөбүл суоҕун бэлиэтээтилэр. Урбаанньыт Татьяна Гуляева: «Гостиницаны тэрийии элбэх сыраны эрэйэр, дьон бары харчы киирэ турарын курдук көрөр. Ис-иһигэр киирдэххэ, куруук кэлэ турар дохуоттаах бизнес буолбатах. Холобур, кыра хостелга сууйар-тарыыр үлэтин барытын бэйэбит оҥоробут, аны туран, араас дьон тохтоон ааһар – барыларыгар сөптөөх, үтүө сыһыаны олохтуур, миэрэ ылар – киһи уйанын-хатанын тургутар уустук үлэ», — диэн санаалаах.
Өрөспүүбүлүкэҕэ маннык аччыгый бизнеһи арыйыыга докумуон хомуйсуутун судургутутар буоллар, үлэлиэн баҕалаах дьоҥҥо улахан көмө буолуо этэ диэн урбаанньыттар этиилэрин уопсастыбаннас өйөөтө. Билиҥҥи кэмҥэ сэттэ сиринэн эргийэн гостиница, хостел арыйар дьоҥҥо анаан биир түннүк үлэлээтэр, бу боппуруос түргэнник быһаарыллыан сөп.
Кэпсэтии кыттыылаахтарын этиилэрин түмэн, Госдумаҕа норуот депутаттара илии баттаа­һыннаах сурук ыытарга диэн быһаарыылаах бэрэссэдээтэл Антонина Григорьева мунньаҕы түмүктээтэ.

Ирина Ханды.