Социальнай дьиэнэн хааччыйыы: Тулаайах оҕолорго үбү ситэри көрөргө

Официальнай тылларынан

Юрий Баишев тулаайах оҕолору дьиэнэн хааччыйыы үлэтэ өрөспүүбүлүкэ икки сокуонунан олоххо киллэриллэрин бэлиэтээтэ.  2012 сыллаахха ылыныллыбыт тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолору дьиэнэн хааччыйыы уонна 2006 сыллаахха ылыныллыбыт муниципальнай тэриллиилэри тулаайах оҕолору өйүүллэригэр боломуочуйалыыр туһунан сокуоннар.

Тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолору дьиэнэн хааччыйыы үлэтинэн быһаччы өрөспүүбүлүкэ архитектураҕа уонна тутуу комплексыгар министиэристибэтэ дьарыктанар. Миниистир Вера Кузакова 2016 сылга диэри ыытыллыбыт үлэ туһунан иһитиннэрдэ. «2016 сылга 30 муниципальнай тэриллиини кытары тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолору дьиэнэн хааччыйарга судаарыстыбаннай бүддьүөттэн субвенция уонна муниципальнай бюджеттан үп көрөр туһунан дуогабар түһэрсиллибитэ. Уопсай суумата 929 мөл. солк. ыйыллыбыта. 2017 сыл тохсунньу ыйдааҕы дааннайынан, биһиги министиэристибэбит 885 мөл. солк. ыыппыт. Ол сууматтан 828 мөл. солк.  муниципальнай тэриллиилэр туһаҕа таһаарбыттар», — диэтэ.

Миниистир иһитиннэрбитинэн, 2016 сыл ахсынньы ыйыгар баар чахчыларынан, өрөспүүбүлүкэбитигэр 1146 тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕо дьиэнэн хааччыллыахтаах. Бу сыыппара иһигэр ааспыт сылларга ылыныллыбыт былаан ситэри туолбакка, дьиэлэммэтэх оҕолор киирсэллэр. Олкурдук, 2014-2015 сылларга дьиэлэммэтэх 686 оҕо уонна 2016 сыллаахха дьиэнэн хааччыллыбатах 460оҕо баар. Быйылбу оҕолортон 450-на дьиэнэн хааччылыахтаах.

2017 сылга ылыныллыбыт судаарыстыбаннай  бүддьүөккэ бухайысхаҕа 666 мөл. 920 тыһ. солк. көрүллүбүт. Онтон 85%, ол эбэтэр 567 мөл. 329 тыһ. солк. өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көрүллүбүт, итинтэн ордуга — 99 мөл. солк. федеральнай бүддьүөттэн.

Үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэ дааннайдарынан

Тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолору судаарыстыба дьиэнэн хааччыйар реестригэр 14 саастарыттан туруораллар, ол гынан баран, оҕо дьиэлэнэр бырааба 18 сааһын туоллаҕына уонна үөрэҕин бүтэрдэҕинэ биирдэ олоххо киирэр.

2016 сыллаах дааннайынан, судаарыстыбаннай реестргэ турар оҕолор:

14-18 саастарыгар диэри– 767 оҕо, 18-23 саастарыгар диэри– 1316 киһи, 23 саастарыттан үөһэ– 908 киһи дьиэ ылар уочараттарын кэтэһэллэр. 466 киһи дьиэнэн хааччыллыбыт.

Саха сирин бүддьүөтүгэр ноҕурууска

Миниистир Вера Кузакова иһитиннэриитигэр, РФ атын субъектарын кытта тэҥнээтэххэ, Саха сиригэр бу үлэни үбүлээһин үгүс өттө олохтоох бүддьүөккэ сүктэриллэр диэн эттэ. Холобур, Амур уобалаһыгар, Еврейскэй автономнай уокурукка федеральнай киинтэн үбүлээһин быдан элбэх эбит. «Ол гынан баран, Саха сирэ эрэ бүддьүөтүгэр ноҕуруусканы көрсүбэт, атын Уһук Илиҥҥи регионнарга үбүлээһин хабааннаһыыта эмиэ биһиэнин курдук – дьиэнэн хааччыйыы тэрээһиннэригэр ыытыллар үп 80-90% олохтоох бүддьүөт уйунар,  федеральнай бүддьүөттэн былааннаммыт үптэн 10% эрэ кэлэр», — диэн быһаарда.

Үлэ бэрээдэгэ саҥардыллар кэмэ

Тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолору дьиэнэн хааччыйыы үлэтин туһунан иһитиннэрии кэнниттэн дьокутааттар бу үлэнэн быһаччы дьарыктанар министиэристибэлэр бэрэстэбиитэллэригэр ыйытыылары биэрдилэр.

Евгения Михайлова Президент Владимир Путин тулаайах оҕолору дьиэнэн хааччыйыы үлэтин тупсарар туһанан субъектартан этиилэри кэтэһэбин диэбитин санатта. «Владимир Путин кэккэ соруктары туруорбута. Онтон биирдэстэрэ чопчу тулаайах оҕолору дьиэнэн хааччыйыыны үбүлээһин мэхэниисимин тупсарыы туһунан этэ. Муус устарга этиилэри, ыам ыйыгар олоххо киллэрэргэ дьүөрэлээх мэхэниисими кэтэһэбин диэбитэ. Тутуу, үп министиэристибэлэрэ этиилэргитин бэлэмнээбиккит дуо?» — диэн ыйытыытыгар: «Бухайысхаҕа үлэлэр ыытыллаллар», — диэн чуолкайа суох хоруйдаатылар.

Ил Түмэн дьокутаата Антонина Григорьева кэлиҥҥи кэмҥэ оҕолорго бэриллэр дьиэлэр хаачыстыбалара мөлтөҕүн туһунан үҥсүү киириитэ элбээбитин бэлиэтээтэ. «Муниципальнай тэриллии тутар тэрилтэни кытта хантараак түһэрсэр. Муниципальнай тэриллии үлэни хонтуруоллуурга эбээһинэстэнэр. Оттон дьиэ олорорго төһө сөптөөҕүн, сөбө суоҕун тутууна дзорнай уоргана быһаарар. Өскөтүн олорорго сөптөөх диэн быһаарыллыбыт дьиэҕэ олорон барбыт дьон үҥсүү суруйдахтарына, бэрэбиэркэ ыытыллар. Кэһиилэри дьиэни туппут хампаанньа туоратыахтаах. Итиэннэ сороҕор дьиэ коммунальнай ситимин, иһин-таһын көрөр салайар хампаанньа сыһыарылла илигиттэн, үгүс кэһиилэр тахсаллар. Оттон, кырдьык, дьиэ улахан кэһиилээх тутуллубутун үрдүнэн олоруохха сөп диэн быһаарыллыбыт буоллаҕына, маныаха муниципальнай тэриллии эппиэттиир», — диэтэ тутуу миниистирэ.

Вице-спикер Виктор Губарев тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолору дьиэнэн хааччыйыы реестригэр киирбиттэр сылын аайы ылыныллыбыт былаанынан дьиэнэн ситэри тоҕо хааччыллыбаттарын ыйытта. Маныаха тулаайах оҕолору дьиэнэн хааччыйыыга үп сылын аайы ситэри көрүллүбэтин ыйдылар.

Бырабыыталыстыба чааһын кыттыылаахтара сыллааҕы бүддьүөтү ылыныыга бу хайысхаҕа үп ситэри көрүллүбэтин бэлиэтээтилэр. Экономика, үп министиэристибэлэрэ судаарыстыбаннай бүддьүөт дохуоттаах чааһа кыччаабытынан, сорох бырагыраамалары үбүлээһин кээмэйин сарбыйарга күһэллэллэр. Холобура, быйыл 400 мөл. солк. харчы тулаайах оҕолору дьиэлээһин тэрээһиннэригэр ситэри көрүллүбэтэх. Ол иһин 2017 сыллааҕы бүддьүөтү көннөрүүгэ бу хайысханы ситэри үбүлүүр наадалааҕын бэлиэтээтилэр.