Виктор Федоров: Саха сирэ Осетровоттан Аллараа Бэстээххэ барыахтаах

Мунньах түмүктэрин Виктор Федоров сонуну тарҕатар уонна социальнай ситимнэргэ быһаарда:
“Саха сирэ Осетровоттан барыахтаах уонна таһаҕаһы тиэрдии саҥа суолларын көрдүөхтээх. ЛОРП иһитиннэрбитинэн, номнуо биэс сылга Осетрово пордугар уу таһыма быстар намыһах. Урут суднолар сырыыларыгар кыһалҕалар атырдьах ыйыгар саҕаланар эбит буоллахтарына, 2016 сылга – от ыйын 20 күнүгэр, оттон быйыл Өлүөнэ баһыгар уу номнуо бэс ыйын 21 күнүгэр барбыта. Билигин Осетрово оройуонугар уу таһыма – 1,35 м, мэктиэлэммит дириҥэ – 1, 75 м буолуохтаах. Ойууру маассабайдык кэрдии ыытылларын, тутуу кэмигэр үрэхтэр бохсуллалларын түмүгэр уу барар. Кэнэҕэс уу онно суох буолара буолуо”, – диэн Федоров социальнай ситимнэргэ бэйэтин страницатыгар суруйда.

Виктор Федоров салгыы кэпсиир: “Саха сирин баһылыга биһиги стратегическай сорукпут – Осетровоттан баран, Аллараа Бэстээххэ көһүү, таһаҕас сүрүн өттүн ити тимир суол станциятын нөҥүө тиэйиини тэрийии” диэн тылларын аҕалар тоҕоостоох. Мин ааҕарбынан, бүгүн итини оҥорботохпутуна, сарсын эмиэ саҥа ыарахаттар үөскүөхтэрэ.
ЛОРП иһитиннэрбитинэн, өрүс уҥа, Аллараа Бэстээх диэки иэҕиллэр. Дьокуускайдааҕы өрүс пордун уонна Жатайдааҕы ньиэп базатын оройуоннара ууга бараллар, ол түмүгэр таһаҕаһы онно чугаһаан баран тиэйэргэ-сүөкүүргэ күһэллэллэр. Билигин тиэйиини-сүөкээһини уонна бөдөҥ логистика киинин Аллараа Бэстээххэ тэрийиэххэ наада.
Тимир суолу хайдах ситэрэбит?

Бэс ыйын 27 к. кэмитиэт ыыппыт киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕар парламент, ЛОРП, “Саханефтегазсбыт”, “Тырааныспар логистическай киинэ” ААУо, “Туймаада-нефть”, “Саха сирин тимир суоллара” АК, “Трансстрой Еловское” ХЭТ салайааччылара кытыннылар. Манна Томмот – Аллараа Бэстээх тимир суолу хайдах ситэрэр уонна сайыннарар туһунан кэпсэтии барда. Быйыл муус устар 11 к. Аллараа Бэстээххэ буолбут улахан мунньахха сүрүн соруктар быһаарыллыбыттара. Оттон бэс ыйын 27 к. бэлиэтээбиттэринэн, ити мунньах боротокуола сүнньүнэн толоруллубут.
Бүгүҥҥү күҥҥэ «Госснабсбыт» Аллараа Бэстээх станциятыгар үлэтин саҕалыыр, суолу арендалааһыҥҥа, локомотивка дуогабардар түһэрсиллибиттэр. Тимир суолга “Саханефтегазсбыт” уонна “Госснабсбыт” ХЭТ киирэр суолларын холбооһун боппуруоһа ырытыллар. “Туймаада-нефть” хампаанньа комплексын үлэтэ, ньиэп бородуукталарын массыынаҕа кутуу саҕаланнылар.
«Саханефтегазсбыт» иһитин­нэрбитинэн, кинилэр бу бырайыакка номнуо 500 мөл. солк. укпуттар. Объектарын сэтинньигэ туттарыахтаахтар. Аллараа Бэстээххэ кинилэр емкостарын уопсай кээмэйэ 16 тыһ. тоннаҕа тэҥ, “Туймаада-нефть” 4 тыһ. тонналаах. Бары Аллараа Бэстээх станциятыттан суол боппуруоһун туруорсаллар. Билигин баар “Саха сирин тимир суоллара” АК технологическай трассата массыына суолларын нуормаларыгар, кутталлаах таһаҕаһы тиэйии ирдэбиллэригэр эппиэттээбэт.
Судаарыстыба ити логистика комплекстарын тутуутугар биир да кэппиэйкэни укпатаҕа – тэрилтэлэр бэйэлэрин үптэрин суотугар туталлар. Маныаха олохтоох дьоҥҥо 150-200 үлэ миэстэтэ үөскүөхтээх. Сыллааҕы бюджекка 320 мөл. солк. суума киирэрэ былааннанар. Судаарыстыба саатар буор суолу тутарыгар туруорсуохпут. Ол сыаната 110 мөл. солк. Ити үс хампаанньа номнуо үп бырахсан, суолга бырайыак-смета докумуоннарын бэйэлэрэ оҥорбуттар.
Биллэн турар, бастакынан Томмот – Аллараа Бэстээх тимир суолу ситэрии соруга турар. Федеральнай бюджекка ити сыалга 2 млрд солк. угуллубута. Билигин ити үбү 2018 сылга көһөрүүгэ үлэ барар. Баччааҥҥа диэри саҥа бэдэрээтчити талыы боппуруоһа быһаарыллыбата, тоҕо диэтэр, “Трансстройу” кытта дуогабар көтүрүллэ илик. «Трансстрой-Еловское» ХЭТ генеральнай директора, народнай депутат Александр Дудников иһитиннэрбитинэн, «Трансстрой» киниэхэ ситэ төлөөбөтөхтөрүн түмүгэр тимир суол тутуутун ситэрбэтэҕин дакаастаан, суукка бакаа кыайыылаах тахсар. Кини мировой сөбүлэһиини түһэрсэргэ көмө көрдөһөр, ол кэнниттэн саҥа генеральнай бэдэрээтчити көрдүүр кыаллыаҕа. Дудников санаатынан, суукка 3-4 сылга тиийэ быһаарсыахтарын сөп.
Биллэн турар, Өлүөнэ нөҥүө муостаны тутуу эмиэ. Александр Дудников ааҕарынан, муостата суох Аллараа Бэстээххэ диэри тимир суол сайдыбат. Күһүн уонна саас өрүскэ сырыы тохтоотоҕуна, тимир суол турарга күһэллэр диэн этэр. Манна мин кинини кытта соччо сөбүлэспэппин. Төһөтүн да иһин Аллараа Бэстээх станциятын кэскилэ улахан. Муоста, биллэн турар, барыларыгар наадалаах. Биһиги ити боппуруостары Саха сирин баһылыгар уонна бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлигэр туруорсарбытыгар, быһаарыыга көмөлөһөллөрүгэр көрдөспүттэрэ. Күһүн парламент истиилэрин ыытыахпыт, бырамыысыланнас бэрэстэбиитэллэрин, экономистары, учуонайдары кытта сүбэлэһиэхпит”, – диэн түмүктээтэ Виктор Федоров.