Александр Жирков: Саха сирин соҕуруу өттүн баһылааһын саҥа таһымҥа тахсыаҕа

Нерюнгри куоракка спикер «Инаглинскай», «Денисовскай» хайа байытар комплекстар үлэлэрин билистэ. Александр Жиркову кытары объектарга Нерюнгри улууһун баһылыга Виктор Станиловскай, «Якутуголь» уонна «Колмар» компаниялар салайааччылара, итиэннэ Бүтүн Сойуустааҕы комсомольскай тутууларга үлэлээбит, БАМ, АЯМ тимир суолларын туппут бэтэрээннэрсырыттылар.

«Саха сирин соҕуруу өттө» урутаан сайдыы территориятыгар (ТОР) бөдөҥ инвестиционнай бырайыактар олоххо киириилэрин туһунан «Колмар» компания генеральнай директорын солбуйааччы – техническэй директор Павел Андрющенко кэпсээтэ. 2016 сыл ыам ыйыгар “Инаглинскай” ГОК-ка сылга 2 мөл. тонна бородууксуйаны оҥорор кыамталаах “Инаглинскай-1” хайа байытар фабрика аһыллыбыта. 2017 сыл ахсынньыга чох промышленноһыгар биир баараҕай тутуу — 12 мөл. тонна кыамталаах бородууксуйаны оҥорон таһаарар фабрика үлэҕэ киирбитэ. Быйыл муус устарга саҥа «Денисовскай» фабрика аһыллыбыта. Итиэннэ шахта иккис уочарата киирбитэ, өссө биир шахта тутуллар. Компания экономиката коксаланар таас чоҕу, концентраты оҥорууга туһуланар, экспорга ыытар.

Павел Андрющенко олохтоох каадыры тардыыга компания интэриэстээҕин эттэ. Ол курдук, каадыры үөрэттэриигэ, бэлэмнээһиҥҥэ үлэ барарын, олорорго сөптөөх усулуобуйа тэриллэрин, уопсай дьиэлэр тутуллалларын эттэ. Маныаха тыа сириттэн үлэҕэ киирээччилэртэн промышленнай тэрилтэлэр туруорар кытаанах ирдэбиллэрин тулуйбаттарын, промышленнай куорат эйгэтигэр сыстан биэрбэттэрин, ол иһин үлэҕэ кэлээччилэр эрдэттэн бары өттүнэн бэлэмнээх буолуохтаахтарын ыйда.
Бу күн Александр Жирков Нерюнгрига «Саха сирин соҕуруу өттүнээҕи территориальнай-производственнай комплекс холобуругар Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр инвестицияны тардыы» тематыгар төгүрүк остуолга кытынна. Тэрээһиҥҥэ Федерация Сэбиэтин федеративнай тутулга, регион политикатыгар, олохтоох салайыныыга уонна Хотугу сир дьыалаларыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Акимов, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Анатолий Добрянцев, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Виктор Губарев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы эбээһинэһин толорооччу Алексей Стручков, Россия Федерациятын Уһук Илини сайыннарыыга министиэристибэтин инфраструктура бырайыактарыгар Департаменын директорын солбуйааччы Ирина Маканова, Росавиация Саха сиригэр салгын транспорын регионнар икки ардыларынааҕы териториальнай управлениетын салайааччыта Сергей Киричек, Ил Түмэн депутаттара, судаарыстыбаннай былаас уонна олохтоох салайыныы уорганнарын, үөрэх тэрилтэлэрин, аччыгый бизнес, уопсастыбаннай тэрилтэлэр бэрэстэбиитэллэрэ, промышленнай тэрилтэлэр салайааччылара кыттыыны ыллылар.

Төгүрүк остуол кыттыылаахтара Саха сирин Соҕуруу өттө кэлимник сайдыытын, инфраструктураны тупсарыы, сир баайын хостооһуҥҥа уонна таҥастааһыҥҥа саҥа объектары тутуу, Саха сирин соҕуруу оройуоннарыгар үлэ саҥа миэстэлэрин таһаарыы, үлэлии кэлээччилэргэ усулуобуйаны тэрийии боппуруостарын ырыттылар.

Сүбэ мунньаҕы түмүктүүргэ Александр Жирков киирбит этиилэр «Уһук Илин урутаан сайдыытын усулуобуйатын тэрийиигэ дьаһаллар тустарынан» Федерация Сэбиэтин 2016 сыл тохсунньу 27 күнүнээҕи 15-СФ №-дээх уурааҕын кытта ситимнээн, бэйэ-бэйэлэрин толорсон биэрэллэрин ыйда. Бу Россия Бырабыыталыстыбатыгар, Уһук Илин федеральнай уокуругун субъектарыгар баар кыһалҕалары быһаарарга уонна инники былааннары торумнуурга көдьүүстээх буолуоҕа диэтэ.

Александр Жирков Уһук Илин сайдыытын боппуруостара федеральнай киин, уокурук, субъек­тар таһымнарыгар кэлимник көрүллэллэрин, ол эрээри олору уопсай быһаарыыга анаан дьарыктанар структура суоҕун бэлиэтээтэ. Спикер сокуону оҥорор уонна толорор былаас икки института — Федерация Сэбиэтин иһинэн Уһук Илин уонна Байкал регионун сайдыытын боппуруостарыгар Сэбиэт уонна РФ Уһук Илин сайдыытын министиэристибэтэ биир сүбэлээх үлэлиир механизмнарын оҥорууга этии киллэрдэ.
Салгыы Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ каадыр боппуруоһугар тохтоото. Билиҥҥи кэмҥэ промышленноска каадыры тардыыга балайда сөптөөх дьаһаллар ылыллалларын, ол гынан баран бу ситэтэ суоҕун эттэ. Промышленнай тэрилтэлэр олохтоох каадыры үөрэттэрэн, үлэҕэ ыларга бэлэмнэрин, «Колмар» холобуругар тыа сирин улуустарын кытта сөбүлэһии түһэрсиллэрин санатта. Ол эрээри билигин туох-ханнык иннинэ хамсааһын барыытыгар тыа сирин ыччатын өйө-санаата төрдүттэн уларыйыахтааҕын эттэ. Бу аҥардас уопсайдары, үөрэтэр кииннэри тутуунан, кинилэр ахсааннарын элбэтэринэн эрэ муҥурданыа суохтаах, судаарыстыба, субъектар быһаччы кыттыахтаахтар. Спикер Уһук Илин субъектарын салайааччыларыгар, субъектар сокуону оҥорор уорганнарыгар бу хайысхаҕа үлэни хонтуруолга туталларыгар этии киллэрдэ.
Федерация Сэбиэтин кэмитиэ­тин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Акимов Саха сирин соҕуруу өттүгэр территориальнай-производственнай комплексын үлэлэтии уопута Арктика территориятын уонна Уһук Илини бары хайысхаларынан сайыннарыыга туһаныллыахтааҕын ыйда.

Төгүрүк остуол түмүгүнэн Федерация Сэбиэтигэр, Россия Бырабыыталыстыбатыгар, өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай уонна олохтоох салайыныы уорганнарыгар рекомендация ылылынна. Саха сирин парламена Госдумаҕа киллэрбит сокуоннарын барылын көрүүнү Федерация Сэбиэтин өттүттэн түргэтэтэргэ этии киллэрдэ.

Эмиэ бу күн Нерюнгрига А.С.Пушкин аатынан Култуура уонна Духуобунас киинигэр Комсомол 100 сылыгар уонна Тимир суол үлэһиттэрин күнүнэн Бүтүн Сойуустааҕы комсомольскай тутууларга үлэлээбит, БАМ-ы, АЯМ-ы тутуспут бэтэрээннэр көрсүһүүлэрэ буолла. Бу бэлиэ даатаҕа сөп түбэһиннэрэн, «Комсомольскай правда» хаһыат агитпоезд тэрийдэ. Поезд пассажирдара – комсомол бэтэрээннэрэ, Саха сирин соҕуруу өттүн сайдыытын түстээбит бэтэрээннэр Беркакиттан салгыы Алдан, Томмот станцияларынан айаннаан Аллараа Бэстээх туһаайыытыгар кэлиэхтэрэ.

Александр Жирков үөрүүлээх тэрээһин кыттыылаахтарыгар Комсомол 100 сылын бэлиэтээһин Нерюнгри сириттэн саҕаламмыта дириҥ суолталааҕын, Комсомол тэрилтэтэ үгүс көлүөнэ дьон эдэр сааһын үтүө өйдөбүлэ, ыччат үүнэн-сайдан, олох суолугар бигэтик үктэнэригэр төһүү күүс буолбутун туһунан эттэ, Комсомол уонна тимир суол, Нерюнгри куорат кырдьаҕас тутааччыларыгар Ил Түмэн эҕэрдэлэрин, наҕараадаларын туттарда.

БАМ, АЯМ тутааччыларын, Комсомол бэтэрээннэрин десанын атырдьах ыйын 5 күнүгэр Аллараа Бэстээххэ кэлиитигэр үөрүүлээх миитин буолуоҕа. Тимир суол вокзалыгар паровозка аналлаах пааматынньыгы арыйыахтара, бэтэрээннэр ааттарыттан кэлэр көлүөнэҕэ туһаайыылаах сурук капсулата угуллуоҕа. Тэрээһиҥҥэ Ил Дархан эбээһинэһин толорооччуАйсен Николаев, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков кыттыахтара.