Сокуону оҥорууга үөрүйэхтэринэн

2018 сыл сэтинньигэ Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев Судаарыстыбаннай Мунньах (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлин Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэтин тэрийэр туһунан дьаһала тахсыбыта. Саха сирин саҥа парламентаризмын историятыгар бу саҥа структура гражданскай уопсастыба атаҕар туруутугар көмөлөһөр, судаарыстыбаннай былаас уонна олохтоох салайыныы уорганнарын үлэтин көдьүүһүн үрдэтэр, социальнай бииргэ үлэлээһин механизмнарын үөскэтэр сыалламмыта.

Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэт сүрүн соруктарынан сокуону олоххо туһаныыны көрүү уонна сокуону таһаарыыны тупсарыыга сүбэлэри оҥоруу, ону сэргэ уопсастыбаҕа ордук суолталаах сокуон барылларын концепцияларын, ол иһигэр федеральнай уонна СӨ сокуоннарын барылларын дьүүллэһии буолаллар. Онон, Сэбиэт Ил Түмэҥҥэ анаан сокуону оҥорууну тупсарыыга сүбэлэри биэрэр.

«Тыа сирин сарсыҥҥыта» («Миссия современного села») темаҕа киэҥ ыҥырыылаах Сэбиэт бастакы мунньаҕа 2019 сыл олунньу 27 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа сэлиэнньэтигэр ыытыллыбыта, онно 138 киһи, ол иһигэр Сэбиэт 10 чилиэнэ, Госдума, Ил Түмэн  дьокутааттара, министиэристибэлэр уонна биэдэмистибэлэр салайааччылара, олохтоох салайыныы баһылыктара уонна бэрэстэбиитэллээх уорганнарын  дьокутааттара, о.д.а. кыттыбыттара.

Бастакы мунньахха бары­та 17 дакылаат буолбута, 62 көҕүлээһиннээх этии киирбитэ. Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэт иккис мунньаҕа 2019 сыл муус устар 30 күнүгэр ыытыллыбыта. Манна Сэбиэт чилиэннэрэ бастакы мунньах сүбэлэрин барылын дьүүллэһэн баран, ону төрүт быһыытынан ылыммыттара. Бу сүбэлэр Судаарыстыбаннай Мунньах 2019 сыл күһүҥҥү сессиятыгар уонна 2020 сыл сааскы сессиятыгар үлэтин былаанын, ону сэргэ тустаах кэмитиэттэр былааннарын оҥорууга учуоттаннылар.

Ааспыт сыл алтынньы 10 күнүгэр Ил Түмэн спикерин Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэтэ национальнай оскуолалар тустарынан боппуруоһу көрбүтэ. Национальнай (элбэх тыллаах уонна култууралаах) национальнай оскуолалар үлэлэрин туһунан иһитиннэриини парламент ту­һааннаах сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева оҥорбута.

Биллэрии

Бүгүн, тохсунньу 24 күнүгэр ХИФУ Учуонай Сэбиэтин саалатыгар (Белинскэй уул. 58 дь., 1-кы этээһэ) 15:00 чаастан СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлин Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэтин Ил Түмэн иһинэн Ыччат парламена кыттыылаах уочараттаах мунньаҕа буолар.
Сэбиэт чилиэннэрэ Россия Федерациятыгар Кэриэстэбил уонна албан аат Сылыгар итиэннэ Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу Сылыгар аналлаах тэрээһиннэри таарыйар боппуруостары дьүүллэһиэхтэрэ, сэбиэт төрдүс мунньаҕын сүбэлэрин ылыныахтара.
Үлэ уонна соцальнай сайдыы, ыччат дьыалаларыгар уонна социальнай коммуникацияларга министиэристибэлэрин бэрэстэбиитэллэрэ, Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлэ уонна Ыччат парламенын бэрэссэдээтэлэ иһитиннэрии оҥоруохтара.

Боппуруоһу дьүүллэһии кэмигэр мунньах кыттыылаахтарын өттүттэн «Айыы кыһата» оскуоланы тэрийии дэҥҥэ көстөр холобурун харыстааһын боппуруоһугар болҕомто ууруллубута.

Сэбиэт үһүс мунньаҕар итини сэргэ Ил Түмэн 25 сылыгар аналлаах «Региональный парламентаризм: истоки и современность» научнай-практическай конференция сүбэлэрин барылын парламент вице-спикерэ Антонина Григорьева билиһиннэрбитэ.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Уопсастыбаннай киинигэр 2019 сыл ахсынньы 26 күнүгэр Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэт төрдүс мунньаҕа буолан ааспыта. Манна төрөөбүт тылларынан үөрэтии чааһыгар “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан” уонна “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэхтээһин туһунан” өрөспүүбүлүкэ сокуоннарын толоруу хаамыыта уонна сэбиэт 2020 сыллааҕы үлэтин былаана көрүллүбүттэрэ.

Билигин үлэлиир сокуон базата өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин култуураҕа-тылга бырааптарын олоххо киллэриигэ усулуобуйалары үөскэтии төрүттэрин сүнньүнэн  уурбута бэлиэтэммитэ. Итини кытта федеральнай, өрөспүүбүлүкэтээҕи уонна муниципальнай таһымнарга тыл эйгэтин сүрүннүүр быраап нуормаларын сөп түбэһиннэрии, сокуону туһаныы методологиятын уонна мониторинын оҥоруу, ону сэргэ бу үлэни сүрүннүүр тэрээһин инфраструктуратын тупсарыы наадата тирээн турар.

Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэт чилиэннэрэ уонна кыттыылаахтара эппиэттээх министиэристибэлэри уонна биэдэмистибэлэри, өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын тардан, бу боппуруоһу үөрэтэр уонна түмүктэри оҥорор туһунан этии киллэрбиттэрэ. Итиэннэ үбүнэн хааччыллыыны кытта сибээстээх кыһалҕалары быһаарыыга дьаһаллары ылар, өрөспүүбүлүкэҕэ төрөөбүт тыл сайдыыта саҥа тэтими ыларын туһугар туһааннаах судаарыстыбаннай бырагырааманы ырытыыны ыытар туһунан эппиттэрэ.

Уопсастыбаннай-сүбэлэһэр сэбиэт састааба

 Петр Гоголев – СӨ VI ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлэ, Сэбиэт бэрэссэдээтэлэ

 Вячеслав Александров – СӨ доруобуйа харыстабылыгар миниистирэ (2003-2010 сс.)

 Виталий Басыгысов – СӨ IV ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлэ

 Андрей Борисов – Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай сүбэһитэ

 Дмитрий Горохов – СӨ муниципальнай тэриллиилэрин Сэбиэтин – муниципальнай бииргэ үлэлээһин ассоциациятын толорооччу директора

 Люлия Григорьева – Саха АССР  XI ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Бэрэссэдээтэлэ

Александр Жирков – СӨ V ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлэ, СӨ VI  ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлин I солбуйааччыта

 Егор Жирков – РФ I ыҥырыылаах Федеральнай Мунньаҕар Госдума дьокутаата

 Климент Иванов – Саха Өрөспүүбүлүкэтин XII ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтин Бэрэссэдээтэлэ

 Андрей Кривошапкин – СӨ Хоту сирин аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын Ассоциациятын президенэ, Саха сирин народнай суруйааччыта

 Егор Ларионов – СӨ I ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Өрөспүүбүлүкэ Палаататын Бэрэссэдээтэлэ

 Евгения Михайлова – М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет  президенэ

Михаил Николаев – Саха АССР XI ыҥы­рыылаах Үрдүкү Сэбиэтин Прези­диумун Бэрэссэдээтэлэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин бастакы президенэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай сүбэһитэ

 Василий Филиппов – СӨ II ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мун­ньаҕын (Ил Түмэн) Өрөспүүбүлүкэ Палаататын Бэрэссэдээтэлэ, СӨ Наукаларын академиятын президенин э.т.

Павел Шарин – СӨ Тыа хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтин тыа хаһаайыстыбатын үлэтин консультациянан хааччыйыыга уонна технологиянан арыаллааһыҥҥа отделын эксперэ

Макар Яковлев – М.К. Аммосов аатынан ХИФУ юридическай факультетын  «Уголовное право и процесс» кафедратын профессора

Платон СЕРГЕЕВ