“Нэһилиэстибэни харыстааһын, сырдатыы уонна тиэрдии” – ЮНЕСКО үлэтин биир суолталаах хайысхата

Бу Форум Парижка ЮНЕСКО штабквартиратыгар “Нэһилиэстибэни харыстааһын, сырдатыы уонна тиэрдии” стратегическай суолталаах соругу олоххо киллэриигэ ЮНЕСКО 2014-2021 сс. туһаайыллар үлэтин чэрчитинэн ыытылынна. Манна 15 дойдуттан наука, култуура уонна уопсастыбаннас, дипломатическай миссиялар бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар. Бастакы күн, муус устар 29 к., Норуоттар икки ардыларынааҕы түүр академията (TWESKO) таһаарбыт кинигэлэрин быыстапката буолла. Муус устар 30 күнүгэр форум сүрүн үлэтэ үс секцияларынан ыытылынна: Магжан Жумабаев төрөөбүтэ 125 сылыгар, Чингиз Айтматов төрөөбүтэ 90 сылыгар, Азербайджан Демократическай Өрөспүүбүлүкэтин 100 сылыгар итиэннэ «Атебет-ульхакъайыкъ» таһаарыллыбыта 100 сылыгар анаммыт «Түүр тылын литературнай нэһилиэстибэтэ», В.Томсен түүр суруктарын ааҕыытын 125 сылыгар анаммыт “Былыргы түүр суруктара” тахсыбыта 100 сылыгар, В.Радлов өлбүтэ 100 сыла туолуутугар уонна сүтэн эрэр түүр тылларыгар анаммыт “Түүр тыла тарҕаммыт региона”. Өрөспүүбүлүкэ парламенын спикерэ 2014 сылга кини салайыытынан СӨ-гэр Олоҥхо Уон сылын бэлэмнээн ыытыыга Национальнай тэрийэр кэмитиэт саҕалаабыт “Аан дойду норуоттарын эпическэй өйдөбүнньүктэрэ” бырайыагы олоххо киллэриигэ Саха сирэ ыытар үлэтин туһунан отчуоту билиһиннэрдэ. Бу тэрийэр кэмитиэт үлэтин биир хай -ысхатынан “Россия Федерациятын но руоттарын эпическэй нэһилиэстибэтин харыстааһын туһунан” федеральнай сокуон барылын көҕүлээһинэ буолбута. Ити сокуон барыла Алтай Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай Мунньаҕын – Эл Курултайы уонна РФ Госдуматын дьокутааттарын кытта бииргэ оҥоһуллар. Норуоттар икки ардыларынааҕы бииргэ үлэлээһин чэрчитинэн кэккэ сыллар усталарыгар саха “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхотун, кыргызтар “Манас”, алтайдар “Маадай-Кара”, башкирдар “Урал-Батыр”, тувалар “Хунан Кара” эпостарын хардарыта тылбаастааһыҥҥа үлэ салҕанар. Саха-кыргыз норуоттарын икки ардыларыгар бииргэ үлэлээһин бэлиэ түһүмэҕинэн, Саха сирин парламенын спикерин көҕүлээһининэн, 2017 сылга саха ааптардарын 40 айымньыта уонна кыргыз ааптардарын 40 айымньыта тылбаастаммыта буолла. Ону таһынан, туспа кинигэ быһыытынан Чингиз Айтматов «Белый дождь», «Пегий пес, бегущий краем моря», о.д.а. айымньылара таҕыстылар. Форум кыттыылаахтарын иннигэр Александр Жирков киэҥник биллэр эпическэй айымньылары аан дойду норуоттарын тылларыгар тылбаастааһыҥҥа норуоттар икки ардыларынааҕы Хамыыһыйаны тэрийии боппуруоһун көтөҕүүтэ өйөбүлү ылла.

Үлэ түмүктэригэр тохтоон, Саха сирин парламенын спикерэ көрүллүбүт боппуруостар суолталаахтарын бэлиэтээтэ. Чуолаан, олор төрүт өй-санаа уонна култуура сыаннастарын, ону сэргэ ЮНЕСКО национальнай уонна култуураҕа нэһилиэстибэни харыстааһыҥҥа үгүс сыллаах үлэтин таарыйаллар. Итини сэргэ Александр Жирков норуоттар икки ардыларынааҕы тэрилтэ ураты үөрэтэр оруолун, үлэтинэн дойдулары уонна кинилэр култуурунай эйгэлэрин чугасаһыннарарын, ол аан дойдуга сыһыаннаһыылар уустугурбут кэмнэригэр ордук суолталааҕын бэлиэтээтэ.