Уопсастыбаннас бэрэстэбиитэллэрэ сокуоҥҥа уларытыылары туруорсаллар

Судаарыстыбаннай Мунньах (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев федеральнай сокуоннары тупсарыыга бэйэлэрин этиилэрин туһаайбыт идэлэринэн түмсүүлэр салайааччыларын кытта көрсүһүүлэри ыытта. Ол иһигэр Саха сирин чааһынай медицинскэй кииннэрин уонна клиникаларын, ону сэргэ булчуттар уонна балыксыттар сойуустарын салайар састаабын кытта көрүстэ. Идэлэринэн түмсүүлэр актыбыыстара кэккэ сокуону көҕүлээһиннэрин иһитиннэрдилэр.

Чуолаан, чааһынай медицинскэй кииннэр уонна клиникалар холбоһуктара “Россия Федерациятыгар судаарыстыбаннай пенсиянан хааччыйыы туһунан” Федеральнай сокуоҥҥа уларытыылары киллэрэргэ этиилээхтэр. Ити уларытыылар пенсия босуобуйатын анааһыҥҥа бас билии чааһынай көрүҥнээх тэрилтэлэрин медицинскэй үлэһиттэригэр медицинскэй ыстааһы учуоттуур кыаҕы биэриэхтэрэ, ол түмүгэр бас билии көрүҥүттэн тутулуга суох медицинскэй тэрилтэлэр үлэһиттэрин быраабын тэҥниир кыаллыаҕа. Ону таһынан, медицинскэй дааннайдар уопсай иһитиннэрэр базаларын үөскэтэр сыалтан, бүттүүн судаарыстыбаннай иһитиннэрэр система төрүтүгэр үөскэтиллэр доруобуйа харыстабылын цифровой контуругар чааһынай медицинскэй тэрилтэлэр кытталларын актыбыыстар наадалааҕынан ааҕаллар.

«Якутохотрыболовсоюз» бэрэссэдээтэлэ Закира Иванова көҥүллэнэр иэни аһарар бултуур учаастактары туһаныыга сокуонунан олохтоммут 5 сыл оннугар булт хаһаайыстыбатын сөбүлэһиилэрин 10 сылга диэри түһэрсибэккэ эрэ уһун болдьохтоох лицензия дьайыытын уһатарга этии киллэрэр.

Кини иһитиннэрбитинэн, “Бултааһын туһунан уонна булт ресурсаларын харыстааһын уонна Россия Федерациятын сорох сокуонун аакталарыгар уларытыылары киллэрэр туһунан” Федеральнай сокуон 71 ыстатыйатын 9 чааһынан олохтоммут, муҥутуур көҥүллэнэр иэни аһарар бултуур сирдэр чэрчилэринэн уһун болдьохтоох лицензия төрүтүгэр булт ресурсаларын туһанар булчуттар булт хаһаайыстыбатын сөбүлэһиилэрин түһэрсэр 5 сыл болдьохторо тохтуур.  Ити кэннэ уһун болдьоххо туһанар бырааптара тохтотуллар. Регионнар толорор былаастарын уорганнара итинник дьону кытта кинилэр туруорсуохтарыттан ыла 3 ый устатыгар булт хаһаайыстыбатын сөбүлэһиилэрин түһэрсэр эбээһинэстээхтэр. Маныаха ыйыллыбыт сирэйдэр олохтоммут муҥутуур иэн чэрчитинэн булт хаһаайыстыбаларын сөбүлэһиилэригэр көһөр бырааптаахтар (71 ыстатыйа 10 чааһа).

«Ыйыллыбыт нуормалар “Бултааһын туһунан” ФС 71 ыстатыйатын 3 чааһын утараллар, онно олохтоммутунан, уһун болдьохтоох лицензияттан булт хаһаайыстыбатын сөбүлэһиитигэр көһүү “сири-уоту эбэтэр акваторияны туһаныыга биэрии туһунан дуогабардарга ыйыллыбыт бултуур сирдэргэ сыһыаннаан” эрэ кыаллар. Ити нуормалар утарсыылара бултуур сир иэнэ муҥутуур көҥүллэнэр лимити аһарар түгэнигэр, уһун болдьохтоох лицензияттан булт хаһаайыстыбатын сөбүлэһиитигэр көһүүгэ бултуур сирдэр иэннэрин кыччатыы кыалларын уонна ол бэрээдэгин чааһыгар сокуон чуолкай быһаарыыта суох буоларыгар тиэрдэр, – диэтэ Закира Иванова, – суут практиката бигэргэтэринэн, “Бултааһын туһунан” ФС 71 ыстатыйатын 9 уонна 10 чаастарын нуормалара үлэлээбэттэр, ол булчуттар бырааптарын кэһэр».

Көрсүһүү кэмигэр атын этиилэр эмиэ таарылыннылар, ол иһигэр “Бултааһын туһунан” федеральнай сокуоҥҥа булт ресурсаларын ыарыылартан харыстааһыҥҥа тэрээһиннэри ыытыы процедуратын регламеннааһыны олохтооһун наадатын, булчуттар хонтуруоллуур-касса техникатын булгуччу туһаныыларын тохтотуу, ону сэргэ “Бултааһын туһунан” сокуон нуормаларын уонна Нолуок кодексын балаһыанньаларын “Харамай эйгэтин туһунан” уонна “Россия Федерациятын аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын бырааптарын мэктиэлэрин туһунан” федеральнай сокуоннар балаһыанньаларыгар сөп түбэһиннэрии тустарынан.

РНА СС криолитозона биологическай проблемаларыгар институтун директорын э.т. уонна Саха сирин Экологияҕа министиэристибэтин иһинэн Уопсастыбаннай экология сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Охлопков эмиэ РФ сокуоннарын тупсарыыга этиилэри киллэрдэ. Чуолаан, кини хаһаайынныыр субъектар бырамыысыланнас үлэтин ыытар сыалтан ойуур учаастактарын арендалааһыннарыгар кыыллар (бултанар уонна бултаммат) үөскүүр эйгэлэрин кэһиилэрин иһин булгуччу толуйуу төлөбүрүн инструменын “Бултааһын туһунан” федеральнай сокуоҥҥа киллэрэр наадатын бэлиэтээтэ.

«Билигин сокуон ситэ оҥоһуллубатаҕынан сылтаан сир аннын туһанааччылар суут бэрээдэгинэн кыыллар үөскүүр эйгэлэрин суох оҥоруу иһин туруоруллубут ирдэбиллэри утары бырачыастыыллар уонна төлөөбөттөр», — диир учуонай. Итини сэргэ кини РФ субъегын сиригэр-уотугар былааннанар хаһаайыстыбаннай үлэ бары объектарыгар судаарыстыбаннай экологическай экспертизаны ыытыыга РФ субъектарын боломуочуйалаах уорганнарыгар боломуочуйалары биэриини кытта сибээстээх уларытыылары “Тулалыыр эйгэни харыстааһын туһунан” Федеральнай сокуоҥҥа киллэрэргэ эттэ.

Этиилэри көрүү уонна ымпыктаан-чымпыктаан дьүүллэһии түмүктэринэн парламент спикерэ ити боппуруостар биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр эрэ буолбакка, дойду атын субъектарыгар сытыы суолталаахтарын уонна оруннаахтарын бэлиэтээтэ. СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) аппараатын судаарыстыбаннай-правовой управлениета сокуону көҕүлээһиннэри оҥорууга нэдиэлэ болдьоххо этиилэри киллэрэригэр сорудахтанна.

Ил Түмэн пресс-сулууспатын матырыйаалынан.