Дьон туруорсуута, санаата аахсыллыахтаах

Мин иннибэр Россия 100 бастыҥ үлэлээх орто анал үөрэх кыһаларын ортотугар ааттаммыт Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун үлэһиттэрин, бэтэрээннэрин, өрөспүүбүлүкэ орто анал үөрэхтэрин кыһаларын салайааччыларын суруктара, хадатаайыстыбалара сыталлар.

Бу суруктарга туох туһунан этиллэрий? Барыларын ис хоһооно биир – техникум дириэктэрэ Егор Неустроев дуогабара уһатыллан, салгыы үлэлиирин туруорсуу.

Салайааччыга табылыннаххына табыллаҕын

Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун салайааччыта муус устар 13 күнүгэр өрөспүүбүлүкэ профессиональнай үөрэхтээһиҥҥэ, кадры бэлэмнээһиҥҥэ уонна аттаран туруорууга министерствотыттан министр Дмитрий Глушко илии баттааһыннаах бу дьыл ыам ыйын 13 күнүгэр үлэлиир дуогабара тохтотулларын туһунан суругу туппута. Этэргэ дылы, онтон ылата коллектив үлэлиир үлэтэ үлэ буолбат. Кырдьык, туох аанньа буолуой, дириэктэрдэрин кытта тапсан, биир тылы булан, таһаарыылаахтык үлэлии-хамсыы, айа-тута сылдьар үлэһиттэр биирдэ салайааччыларыттан илии соттоллоро… Салайааччыга да табылыннаххына табыллаҕын.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, Российскай Федерация орто анал үөрэхтээһинин Бочуоттаах үлэһитэ, Учууталлар учууталлара Егор Неустроев техникум дириэктэринэн ананан үлэлээбитэ-хамсаабыта 10 төгүрүк сыл буолла.

Ааспыт сыл муус устар 16 күнүгэр Егор Егорович толорор дуоһунаһыгар сөп түбэһэрин туһунан аттестацияны ааспыта.

Аны, быйылгы сылга Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумугар тыа сирин профессиональнай лицейдэрэ филиал быһыытынан холбоноллоро былааннанар. Ити, биллэн турар, үлэ-хамнас хабар ыыра кэҥииригэр тириэрдэр. Маны таһынан техникум иннигэр улахан эппиэтинэс сүктэриллэр. Итинэн сибээстээн уонна билигин дойдуга тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы, бэйэ аһын-үөлүн дэлэтии судаарыстыбаннай политиката күүстээхтик ыытылла турар кэмигэр бу салааҕа анал үөрэхтээх дьону бэлэмнээн таһаарар үөрэх кыһатыгар Егор Неустроев курдук уопуттаах, билиилээх-көрүүлээх салайааччы үлэлиирэ наадалааҕа кимиэхэ барытыгар өйдөнүллэр.

Ылбычча киһи бу үлэни кыайбата чуолкай. Ол иһин да техникум 108 үлэһитэ, 15 бэтэрээн үлэһит, 25 орто анал үөрэх тэрилтэтин салайааччылара өрөспүүбүлүкэ салалтатыттан, министр Дмитрий Глушкоттан уон сыл устата бэйэтин түмүктээх үлэтинэн дакаастаабыт Егор Неустроевы салгыы үлэлииригэр туруорсан эрдэхтэрэ.

Баҕар, сорохтор ким барыта ити дуоһунаска олороо ини диэххит. Кырдьык, ким баҕарар, этэргэ дылы, олбоҕу «сылытыан» сөптөөх. Ол эрээри уопута суох салайааччы өр сыллар усталара оҥоһуллубуту, ситиһиллибити начаас икки ардыгар үрэйиэн, ыһыан-тоҕуон сөптөөх. Саҥа салайааччы кэллэҕинэ, кадр кэлиитэ-барыыта, устуута син биир баар буолар. Мантан үлэ-хамнас атахтанар. Хаһан баҕарар ыһыллыбыты хомуйар уустуктардаах буолааччы.

Үлэттэн-хамнастан быһа тардан

Өрөспүүбүлүкэ биир кырдьаҕас үөрэҕин кыһата, Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникума, 2018 сылга 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтиэҕэ. Тэрилтэ үлэлээбит кэмин устата 15 тыһыынча тыа хаһаайыстыбатын специалиһын бэлэмнээн таһаарда. Күн бүгүн техникум выпускниктара өрөспүүбүлүкэ коллективнай уонна бааһынай хаһаайыстыбаларын тирэнэр тирэхтэрэ буолаллар. Бэйэбит аспытын-үөлбүтүн дэлэтээччилэр — кинилэр.

Техникумҥа билигин барыта 1242 киһи 13 араас идэҕэ үөрэнэр. Хас сыл ахсын үөрэх кыһатын 400 устудьуон бүтэрэр. Бүтэрбит оҕолор 78% үлэнэн хааччыллаллар.

Үөрэх кыһата 17 кабинеттаах, 12 лабораториялаах, 4 компьютернай кылаастаах. Ааспыт сыллаахха «Агрохимия» саҥа лабораторията тэриллибитэ. «Тыа хаһаайыстыбатын механизацията» лабораторията ситэриллэн-хоторуллан, тупсарыллан оҥоһулла сылдьар.
Ордук күүстээх болҕомто устудьуоннар производственнай практикаларыгар ууруллар. Ол курдук, үөрэнэр оҕолор практикаларын техникум лабораторияларын таһынан өрөспүүбүлүкэ тыа хаһаайыстыбатын тэрилтэлэригэр бараллар. Отут тэрилтэни кытта дуогабар түһэрсиллибит.

Егор Неустроев тустаах үөрэх кыһатын салайар кэмигэр бииртэн биир ситиһиилэр сиэттиспитинэн кэлбиттэрэ. Биллэн турар, кыайыы-хотуу улахан сыраттан, үлэттэн, көлөһүн тохтуутуттан ситиһиллэр. Үөһэ ахтан аһарбытым курдук, 2007 сыллаахха Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникума Россия 100 бастыҥ үлэлээх орто анал үөрэх кыһаларын ортотугар ааттаммыта. 2013 сыллаахха инновационнай бырайыактары олоххо киллэриитин иһин өрөспүүбүлүкэ Президенин гранын ылары ситиспитэ. Быйылгы сылга тустаах үөрэх кыһата тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр прикладной квалификацияҕа элбэх функциялаах киининэн буолбута.

Техникум устудьуоннара научнай-практическай конференцияларга, олимпиадаларга, спортивнай күрэхтэһиилэргэ, уус-уран самодеятельность фестивалларыгар мэлдьи ситиһиилээхтик кытталларын бэлиэтиибин. Ол курдук, устудьуоннар хас сылын ахсын Бүтүн Россиятааҕы научнай-практическай конференцияларга бириистээх миэстэлэргэ тиксэллэр. Хас сылын ахсын преподавателлэр уонна устудьуоннар өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханын граныгар тиксэллэрэ эмиэ элбэҕи этэр дии саныыбын.

Өрөспүүбүлүкэҕэ, киин куоракка ыытыллар тэрээһиннэргэ өрүү актыыбынайдык кытталлар. Техникум студенческай тутар этэрээтэ хаста даҕаны орто анал үөрэх кыһаларын ортотугар «Бастыҥ тутар этэрээт» ааты сүкпүтэ.

Техникум иһинэн тэриллибит музей эмиэ үгүс өрүттээх үлэни ыытарын бэлиэтиибин.
Егор Неустроев 2009 уонна 2013 сылларга өрөспүүбүлүкэ орто анал үөрэҕин кыһаларын бастыҥ салайааччыта ааты ылары ситиспитэ.

Туруорсуулар, ситиһиилэр ахсааҥҥа ылыллыбатылар

Ыам ыйын 13 күнүгэр министр эрдэ эппитин, сэрэппитин курдук Егор Неустроев дуогабарын уһаппата. Техникумҥа, орто анал үөрэх кыһатыгар өр сыллар усталара үлэлээн-хамсаан кэлбит үлэһиттэр, дьон, салайааччылар туруорсуулара, санаалара, ситиһиилэр, кыайыылар-хотуулар аахсыллыбатылар.

Техникум ыытар үлэтигэр-хамнаһыгар итэҕэс-быһаҕас, ылла да бэлэм үлэлиир-хамсыыр кадр баара буоллар син өйдөнүллүө этэ.

Коллектив, ытык дьоммут, бэтэрээннэр, орто анал үөрэх тэрилтэлэрин салайааччыларын, норуот бэрэстэбиитэллэрин туруорсуулара аахсыллыахтаах дии саныыбын.

Депутаттар санаалара

Александр Уаров, Ил Түмэн Хонтуруоллуур кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, «Тыам сирэ» аграрнай программа салайааччыта:
— Өрөспүүбүлүкэҕэ үгүстэр Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун биир бөдөҥ, сайда турар орто анал үөрэх кыһатын быһыытынан билинэллэр. Ити техникум научнай-практическай конференцияларга, семинардарга, культурнай-маассабай үлэҕэ, спортка көрдөрүүлэриттэн ырылыччы көстөр. Устудьуоннар уонна преподавателлэр өрөспүүбүлүкэҕэ, киин куоракка ыытыллар бары тэрээһиннэргэ мэлдьи актыыбынайдык кытталларын билэбин. Өрөспүүбүлүкэ биир кырдьаҕас үөрэҕин тэрилтэтэ туохха барытыгар илдьэ кэлбит үтүө үгэстэрин өрүү тутуһар уонна аныгы сайдыыны кытта ситимниир. Манна барытыгар дириэктэр Егор Егорович Неустроев тус оруола улахан.
Тыа сириттэн төрүттээх, тыа хаһаайыстыбатын ыкса билэр, уопуттаах салайааччы салгыы үлэлиэхтээх. Өрөспүүбүлүкэ профессиональнай үөрэхтээһиҥҥэ, кадры бэлэмнээһиҥҥэ уонна аттаран туруорууга министрин Дмитрий Глушко дьаһалын төрдүттэн сыыһанан ааҕабын.

Дмитрий Саввин, Ил Түмэн аграрнай политикаҕа уонна тыа сиригэр сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:
— Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун дириэктэрин Егор Егорович Неустроевы өрөспүүбүлүкэҕэ үөрэх тэрилтэлэрин салайааччыларыттан биир күүстээх салайааччы быһыытынан билинэбин. Ону кини тустаах үөрэх кыһатын салайбыт сылларыгар ыыппыт үлэтин түмүктэрэ, үлэлиир коллективын, бэтэрээннэр, орто анал үөрэх кыһаларын дириэктэрдэрин, устудьуоннар туруорсуулара да туоһулууллар. Маннык уопуттаах салайааччы техникуму салгыы салайыахтаах.

Антонина Григорьева, Ил Түмэн наукаҕа, үөрэххэ, культураҕа уонна сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ:
— «Российскай Федерацияҕа үөрэҕирии туһунан» федеральнай сокуон 51 ыстатыйатынан уонна үөрэх тэрилтэтин устаабынан үөрэх тэрилтэтин салайааччытын тэрийээччи аныыр. Биллэн турар, контрагы уһатыыны эмиэ тэрийээччи быһаарар. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун салайбыт Егор Егорович Неустроев түбэлтэтигэр, кини салайааччы быһыытынан уопутугар, профессиональнай, дьыалабыай, салайар хаачыстыбаларыгар болҕомто ууруохха, дуогабарын салгыахха баара. Кини 2014 сыллаахха аттестациятын биэс сылга ситиһиилээхтик ааспыта.

Техникум үөрэххэ, иитэр үлэҕэ ситиһиитэ, кыайыыта олус элбэх. Өрөспүүбүлүкэ биир даҕаны техникумугар Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумун курдук научнай потенциал суох. Ол курдук, үөрэх кыһатыгар икки наука кандидата, биир наука доктора үлэлииллэр.

Инклюзивнай үөрэхтээһин техникумҥа эмиэ ситиһиилээхтик киирэр. Ол курдук, доруобуйалара хааччахтаах устудьуоннарга анаан анал үөрэх оборудованиелара атыылаһыллан туруоруллубуттара. Ити барыта Егор Егорович Неустроев бары өттүнэн дэгиттэр салайааччы буоларын туоһулуур.

Людмила НОГОВИЦЫНА.