Үөһээҥҥи сүһүөх менеджердэр сыаналара олус ыарахан

Россияҕа 2014 сылга, «Forbes» финансовай-экономическай сурунаал иһитиннэрбитинэн, Россия хампаанньаларын саамай элбэх хамнастаах баһылыктарын испииһэгэр 25 киһи киирбит. Манна үөһээҥҥи строкаҕа «Газпром» бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ Алексей Миллер аан бастаан таҕыста. Ааспыт сылга кини дохуота 27 мөлүйүөн долларга тэҥнэспит.

Иккис миэстэҕэ – ВТБ бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ Андрей Костин, рейтиҥҥэ урукку лидер. Экономикаҕа санкциялартан кинилэр эмиэ оҕустарбыттар быһыылаах, банкир 2013 сылга 37 мөлүйүөн доллар дохуоттааҕа, оттон 2014 сылга кини дохуота 21 мөлүйүөҥҥэ диэри намтаабыт. Бастаан иһээччилэргэ үсүһүнэн 17,5 мөлүйүөн доллардаах «Роснефть» баһылыга Игорь Сечин буолар.

Ньиэби дьаһайар киһи дохуоттара «хара көмүскэ» сыананы кытта тэҥҥэ түспүттэр. Санатар буоллахха, 2014 с. ахсынньы 18 к. премьер-миниистир Дмитрий Медведев илии баттаабыт Бырабыыталыстыба уурааҕынан, «Роснефть» уонна «Газпром», ону сэргэ кэккэ атын хампаанньалар салайааччылара бэйэлэрин дохуоттарын туһунан аһаҕастык отчуоттуур эбээһинэстэммиттэрэ. Ол эрээри итиннэ тириэрдибэккэ эрэ, номнуо быйыл кулун тутарга кинилэр бэйэлэрин дохуоттарын билиигэ таһаарымыахтарын сөбүн туһунан миниистирдэр кабинеттарыттан быһаарыы сурук ылбыттара.

Судаарыстыба хамнаска орооһуон сөп дуо?

Судаарыстыбаннай корпорацияларга бырабылыанньа сэбиэтин хамнастарын туһунан боппуруос Госдумаҕа хаста эмэ көтөҕүллүбүтэ. Норуоттар икки ардыларынааҕы дьыалаларга кэмитиэт чилиэнэ, РЛДП-тан депутат Ян Зелинскэй ааҕарынан, билигин ханнык да кризис суоҕа эбитэ да буоллар, маннык суумалар аһара улахаттар. «Ити корпорациялар саамай бөдөҥ акционердарынан судаарыстыба буоларынан, биһиги топ-менеджердэр хамнастарын ааҕыы механизмын бэрээдэктиэхпитин наада», – диэтэ кини. Депутат бэлиэтээбитинэн, хомойуох иһин, санкциялартан сылтаан дойду экономикатыгар уустук балаһыанньа үөскээбитинэн уонна РФ-ҕа бобуллар «Ислам судаарыстыбатын» өттүттэн аан дойдуга куттал суоһуурунан сибээстээн бу боппуруос иккис суолталанна. Ол эрээри ону саҥаттан көтөҕөр наадалаах, салайааччылар хамнастара Госдума депутатын эбэтэр Бырабыыталыстыба чилиэнин акылаатыттан үрдүк буолуо суохтаах.
«Судаарыстыбаннай корпорациялар салайааччылара, чахчы да, сыаналара ыарахан специалистар буолаллар, хампаанньа бары үлэһиттэрин холбуу ылбыттааҕар кинилэргэ элбэх үп ороскуоттанар», — диэн ааҕар Госдума экономическай политикаҕа, инновационнай сайдыыга уонна предпринимательствоҕа кэмитиэтигэр бэрэссэдээтэли солбуйааччы, РФКП-тан депутат Николай Арефьев. Бу проблема төрдө бүттүүн биир тариф сеткатын суох оҥорууга, судаарыстыба бизнескэ орооһууттан уонна хамнаһы сүрүннээһинтэн аккаастаныытыгар сытар. Депутат көрүүтүгэр, тэрилтэҕэ маннык халабырдаах хамнастар экономиканы бүтүннүүтүн атахтыыллар. Начальник хамнаһы бэйэтигэр уонна атын үлэһиттэригэр аныыра сыыһа. Атын салайар дуоһунастарга аймахтарын олордор, ол дьон эмиэ киниттэн кырата суох хамнаһы ылаллар, оттон маннык балаһыанньа ханна баҕарар көстөр: оскуолаларга уонна вузтарга кытта. Судаарыстыбаннай корпорацияларга ити барыта аһара улахан кээмэйдээх буолар. «Дьэ мантан коррупция үөскүүр. Бүгүҥҥү күҥҥэ бюджет үбүн кытаанахтык учуоттааһын суох, уонна, итинник балаһыанньаны былаас сирбэт быһыылаах», – диэн бэлиэтээтэ хомуньуус.
Туох үтүөлэрин иһин?

«Сиэрдээх Россия» фракциятын салайааччыны солбуйааччы, Госдума тырааныспарга кэмитиэтин чилиэнэ Олег Нилов судаарыстыбаннай хампаанньалар баһылыктарыгар төлөбүрдэри хааччахтыыр сокуон барылын аллараа палаатаҕа номнуо 2013 сылга киллэрбитэ. Депутат этиитинэн, салайааччылар хамнастара эбиилэри, араас төлөбүрдэри кытта Россия Президенин үлэтин ыйдааҕы орто төлөбүрүн кээмэйиттэн аһара барыа суохтаахтар этэ. Сокуон барыла бастакы ааҕыыга туоратыллыбыта. «Экономикаҕа ыарахан кэмнэр саҕаламмыттарынан судаарыстыбаннай корпорациялар салайааччыларын хамнаһыгар мин сыһыаным уларыйбата, ол оннугар бигэтийдэ эрэ. Билигин биһиги социальнай эбэһээтэлистибэлэр сокуоннай индексацияларыгар харчыны мунньар-тарыыр кыахпыт суох, бу Конституцияны утарар, онон биһиги фракциябыт гражданнар олохторун мөлтөтөр бюджет барылын утаран куоластыыр», – диэн кэпсээтэ Нилов Федеральнай Мунньах хаһыатыгар. Кини быһаарбытынан, топ-менеджердэр туох да сиэри таһынан хамнастарыттан уонна бонустарыттан харчыны ылар туһунан депутаттар этии оҥордохторуна, бу уһулуччулаах салайааччылар итинтэн кыра харчыга «айартан» аккаастаныахтара диэн хоруйу ылаллар. «Айарын айаллар да, тугу айаллара өйдөммөт – кэнники сылларга туох да суолталаах түмүктэри биһиги көрбөппүт. Баччааҥҥа диэри кинилэри тыыппаттарыттан сылтаан, бырабыыталыстыба ким интэриэһин көмүскээбитин, көмүскүүрүн уонна инникитин көмүскүөхтээҕин ити көрдөрөр», – диэн бэлиэтээтэ кини. Салайааччылар бэйэлэрин бириэмийэлэрин уонна бонустарын оннооҕор билигин баар бөдөҥ кээмэйинэн хаалларыахтарын сөп, ол эрээри ыйга эбэтэр сылга биирдэ көннөрү буолбакка, үлэлэригэр ханнык үтүөлээхтэрин уонна түмүктээхтэрин дакаастыыр туспа быһаарыынан ананыахтаахтар, диэн көрүүлээх депутат.
Госдума үлэҕэ, социальнай политикаҕа уонна ветераннар дьыалаларыгар кэмитиэтин чилиэнэ, единоросс Валерий Трапезников коллегатын өйөөтө. «Билигин топ-менеджердэр хамнастарын сарбыйыыга саамай тоҕоостоох кэм: олус ыарахан уонна дефициттээх бюджет ылыллар, сыл устатыгар депутаттар уонна Бырабыыталыстыба аппараатын үлэһиттэрин хамнаһа намтаата, ол эрээри судаарыстыбаннай корпорациялар салайааччыларын ити хайдах да таарыйбата», — диэн бэлиэтээтэ кини. Парламентарий санаатынан, балаһыанньа манныга Россия көннөрү гражданнарыгар сыһыаннаан бөрүкүтэ уонна сиэрэ суох. «Ити, биллэн турар, үчүгэй специалистар, ол эрээри оннук үлүгэр уонна итинник харчыга буолбатах. Сэмэй буолуохха наада, оттон хамнаһы сарбыйбатахха да, бонустар сорохторуттан аккаастаныахха – кинилэр түмүллүбүт дохуоттарыттан акылааттара – бу сорҕото эрэ», – диэтэ Трапезников.

Хаартыскалар Интернет сайтарыттан ылылыннылар.