Пенсия туһунан сокуон барылыгар үлэ салҕанар

Сокуон барылын ылынар иһин 327 депутат куоластаата, 102 утарда. 1 киһи туттунна. Оттон 20 киһи куоластааһыҥҥа кыттыбата

Пленарнай мунньахха пенсия сокуонугар уларытыылары дьүүллэһии үс чаас устатыгар барда. Сокуон барыла киэҥник ырытылынна. Парламентарийдар иннилэригэр үлэҕэ уонна социальнай көмүскэлгэ миниистир Максим Топилин, үлэҕэ, социальнай политикаҕа уонна ветераннар дьыалаларыгар кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Ярослав Нилов, доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Морозов, бюджекка уонна нолуокка кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Андрей Макаров, регион политикатыгар уонна Хоту сир, Уһук Илин проблемаларыгар кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Николай Харитонов тыл эттилэр. Ону сэргэ бэйэлэрин санааларын Госдума бары түөрт фракцияларын лидердэрэ: Геннадий Зюганов, Владимир Жириновскай, Андрей Исаев уонна Сергей Миронов иһитиннэрдилэр.

“Пенсияны анааһын уонна төлөөһүн боппуруостарыгар Россия Федерациятын сорох сокуонун аакталарыгар уларытыылары киллэрэр туһунан” сокуон барыла Госдумаҕа Россия Бырабыыталыстыбатын көҕүлээһининэн киллэриллибитэ. Бэс ыйын 16 күнүгэр Госдума Бэрэссэдээтэлин таһымыгар көрүллэн, туһааннаах кэмитиэттэргэ ыытыллыбыта. От ыйын 17 к. сокуон барыла Госдума Сэбиэтигэр көрүүнү ааһан, пленарнай мунньах бэбиэскэтигэр киллэриллибитэ. Эппиэтинэстээҕинэн үлэҕэ, социальнай политикаҕа уонна ветераннар дьыалаларыгар кэмитиэт, хос толорооччунан – Госдума бюджекка уонна нолуокка, ону тэҥэ регион политикатыгар уонна Хоту сир, Уһук Илин проблемаларыгар итиэннэ доруобуйа харыстабылыгар кэмитиэттэрэ  анаммыттара.

Өссө төгүл санаттахха, дойду Бырабыыталыстыбата эр дьоҥҥо пенсияҕа тахсар сааһы 65-кэ, дьахталларга 63 сааска диэри үрдэтэр туһунан этэр. Ити үрдэтии 2019 сылтан түһүмэхтэринэн саҕаланыахтаах. Боппуруоһу дьүүллэһии кэмигэр бэлиэтэммитинэн, сокуон барылын сыалынан-соругунан үлэлээбэт пенсионердарга пенсия улаатыытын хааччыйыы уонна Россияҕа пенсия систематын страховой бириинсибин хаалларыы буолар. Докумуон ылылыннаҕына, 2024 сылтан саҕалаан Россия бюджета сылга эбии 1-дии трлн солкуобайы ылыаҕа, оттон ити үп баһыйар өттө пенсияны үрдэтиигэ ыытыллыаҕа. Дьүүллэһии кэмигэр сокуон барылын көҕүлээччилэр бэлиэтээн эппиттэринэн, бүгүҥҥү күҥҥэ дьарыктаах буолууга уонна пенсияҕа тахсаллара чугаһаабыт дьоҥҥо квалификацияларын үрдэтиигэ эбии бырагыраамаларга сыһыаннаан регионнары өйөөһүҥҥэ бырагыраама бэлэмнэнэр. Үлэ уонна социальнай сайдыы миниистирэ Максим Топилин иһитиннэрбитинэн, ити сыалга федеральнай бюджеттан 5 млрд солкуобайы тыырыы сабаҕаланар.

2018 с. от ыйын 9 к.
Ил Түмэн Сэбиэтин киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕар өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин интэриэстэрин туруулаһар этиилэр бүтэһиктээхтик чочуллубуттара. Саха сирин парламена олору Госдума туһааннаах кэмитиэтигэр ыыппыта.

Госдума үлэҕэ, социальнай политикаҕа уонна ветераннар дьыалаларыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Ярослав Нилов сокуон барылыгар кэккэ итэҕэстэр баалларын ыйда. Кини этэринэн, бу докумуоҥҥа пенсияны үрдэтии механизма көрдөрүллүбэтэх. Ону сэргэ депутат бэлиэтииринэн, сааһы үрдэтиигэ көһүү механизма олус кытаанах. Кини ааҕарынан, уларытыылар үлэ ырыынагар сабыдыаллыахтара, чуолаан үлэтэ суох киһи ахсаана улаатар кутталлаах, онон ыччат уонна пенсия иннинээҕи саастаах дьон бырааптарын көмүскээһиҥҥэ кэлим бырагыраама оҥоһуллара ирдэнэр. Ярослав Нилов эппитинэн, дьүүллэһии түмүгэр үлэҕэ, социальнай политикаҕа уонна ветераннар дьыалаларыгар кэмитиэт бары этиилэри уонна итэҕэстэри, иккис ааҕыыга ситэриини учуоттаан, сокуон барылын өйүүргэ быһаарыы ылынна.

Дьоҥҥо барытыгар үлэҕэ быраабы, идэҕэ туһаайыы уонна доруобуйа харыстабылын аныгы систематын хааччыйар сокуоннары уонна сокуон суолталаах аакталары сиһилии ырытарга депутаттар этии киллэрдилэр.     Аҕа саастаах дьон доруобуйатын харыстааһын кэлим системата наадалааҕын туһунан санаа этилиннэ. Регион политикатыгар уонна Хоту сир, Уһук Илин проблемаларыгар кэмитиэт чилиэннэрэ РФ Бырабыыталыстыбата регион уратыларын учуоттаан, сокуон барылын сиһилии ырытарыгар туруорустулар.

Саха сиригэр пен­сия систематын тупсарар туһунан боппуруос идэлээх сойуустар тэрилтэлэрин, уопсастыбаннас ортотугар киэҥник дьүүллэһиллибитэ. Ил Түмэн туһааннаах кэмитиэтэ, өрөспүүбүлүкэ Уопсастыбаннай палаататын, Россия Пенсионнай фондатын салаатын уонна СӨ идэлээх сойуустарын Федерациятын кытта бииргэ министиэристибэлэри, биэдэмистибэлэри, уопсастыбаннай тэрилтэлэр чилиэннэрин кытыннаран “төгүрүк остуоллары” ыыппыта.

2018 с. от ыйын 9 к. Ил Түмэн Сэбиэтин киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕар өрөспүү­бүлүкэ нэ­һи­лиэн­ньэтин интэриэс­тэрин туруулаһар этиилэр бүтэ­һик­тээхтик чочуллубуттара. Саха си­рин парламена олору Госдума туһааннаах кэмитиэтигэр ыыппыттара.

Ити киэҥ ыҥырыылаах Сэбиэккэ Ил Түмэн спикерэ Александр Жирков Саха сирин парламенын этиилэрэ РФ Уһук Илиҥҥи регионун уонна Арктикатааҕы зонатын олохтоохторун санааларын учуоттуулларын, ону сэргэ РФ Президенэ Владимир Путин ити сирдэр урутаан сайдыыларыгар туруорбут соруктарыгар сөп түбэһэллэрин бэлиэтээбитэ. Туруктаах сайдыыны хааччыйыыга сүрүн усулуобуйалартан биирдэстэринэн миэстэтигэр дьону, үлэһиттэри тардыы уонна олохсутуу буолар. Маныаха макрорегиоҥҥа үлэлиир кыахтаах нэһилиэнньэни хаалларыыга уонна тардыыга социальнай мэктиэлэртэн биирдэстэринэн билигин болдьоҕун иннинэ пенсияны ылар кыах буолар.

Саха сирин парламена Уһук Хоту дойду оройуоннарыгар уонна онно тэҥнэниллибит сирдэргэ үлэлээбит гражданнарга пенсияҕа тахсар сааһы уларыппакка хаалларар туһунан этиилээх. Ону таһынан, Саха сирин народнай депутаттара Хоту сир аҕыйах ахсааннаах төрүт олохтоох норуоттарын ахсааныттан гражданнар социальнай пенсияны ылалларыгар быраабы биэрэр сааһы оннунан хаалларарга итиэннэ пенсияҕа тахсар сааһы үрдэтии хаамыытын биир сылтан сыл аҥаарыгар диэри уларытарга туруорсаллар.

Вячеслав Володин иһитин­нэр­битинэн, сокуон барылын бастакы ааҕыыга ылыныы кэнниттэн РФ бары субъектарыгар ыытыллыахтаах. Бэлиэтиир буоллахха, пенсия систематын тупсарар туһунан сокуон барылыгар регионнар бэйэлэрин көннөрүүлэрин бэлэмнииллэригэр билигин биир ый оннугар икки ый баар. Ол курдук, Госдума туһааннаах кэмитиэтэ иккис ааҕыыга көннөрүүлэри киллэрии болдьоҕун атырдьах ыйын 18 күнүттэн балаҕан ыйын 24 күнүгэр диэри уһатар туһунан быһаарыы ылынна.

Өрөспүүбүлүкэ парламеныгар доруобуйа харыстабылыгар, социальнай көмүскэлгэ, үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Александр Корякин салайааччылаах бөлөх ити боппуруоска үлэлиир. Федеральнай таһымҥа сокуон барылыгар үлэ ыытыллар кэмигэр манна оробуочай бөлөх мунньахтара, депутаттар консультациялаһыылара, уопсастыбаҕа дьүүллэһиилэр буолуохтара. Оттон Госдума иккис уонна үһүс ааҕыы иннинэ регионнартан иһитиннэриилэри ыла олоруоҕа. Өрөспүүбүлүкэ норуотун депутаттара сайын устатыгар РФ Госдуматын депутаттарын, Саха сирин бэрэстэбиитэллэринэн буо­лар Федерация Сэбиэтин чилиэннэрин кытта ыкса үлэлэһиэхтэрэ.

Ил Түмэн пресс-сулууспатын

матырыйаалынан.