Аны 5 киилэттэн ордук «илии багаһа» көҥүллэммэт

Сөмөлүөтүнэн үгүстүк көтөр дьону хомоппут сокуон барылын от ыйын 20 күнүгэр Федерация Сэбиэтэ бигэргэттэ.

11 млрд солк. тиийэ үбү өлөрүөхтэрэ

Тустаах докумуон боростуой дьон хармааннарыгар охсуулааҕа биллэр. Ол оннугар сокуон үлэлээн киирэн бардаҕына, ити уларыйыыттан дойду авиахампаанньалара сылга ортотунан эбии 11 млрд солк. тиийэ үбү-харчыны киллэриниэхтэрин сөптөөх.
Билигин үлэлии турар сокуон быһыытынан пассажирга 10 киилэ «илии багаһа» көҥүллэнэр. Этэргэ дылы, итиннэ киһи тугу барытын илдьэ барыан сөптөөх. Оттон саҥа сокуон быһыытынан төннөрүллүбэт авиабилиэти атыыласпыт дьоҥҥо ити сыыппара 5 киилэҕэ диэри түһэрилиннэ. Онон күндү ааҕааччым, инникитин ыраах итии дойдуга айанныыр былааннаах буоллаххына, итиннэ суоттанаргар тиийэҕин.
Күн бүгүҥҥэ диэри төн­нөрүллүбэт авиабилиэтинэн пассажирдар 70% туһанара бэлиэтэнэр.

Төлөпүөн, зонтик иһин эбии харчы

Дойду транспорга министерствота оҥорбут сокуоҥҥа барылыгар киһи сонньуйуоҕа элбэх. Ол курдук, куртка дуу, сон дуу кэтэ сылдьар буоллаххына, ону устаҥҥын ыйааһын хараҕар быраҕаҥҥын, 5 кг «илииҥ багаһыгар» киирсиэҕэ. Ноутбугу итиннэ киллэрбиттэрэ, кээмэйэ улаханынан син сөптөөх курдук. Минтранс оннооҕор төлөпүөнү, зонтигы, кинигэни уонна сибэккини эмиэ ити испииһэккэ киллэрбититтэн киһи сөҕөр уонна кэлэйэр эрэ (ама да дойдуга үп-харчы кырыымчыгын иһин).

Аһара хааччах буоллаҕына, били «элбэҕи баҕарыаҥ, аҕыйаҕы ылыаҥ» диэбиккэ дылы, төттөрү хартыына эмиэ буолуон сөптөөх. Дьон сөмөлүөтүнэн сырыыта түргэн тэтиминэн төттөрү түһүөн сөп.
Оннооҕор ити испииһэктэн Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Валентина Матвиенко сонньуйбутун биллэрдэ. Кинини коллегата Федерация Сэбиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Николай Федоров коллегатын өйөөтө. Кини Минтранс оҥорбут бирикээһин барылыттан бэркиһээбитин биллэрдэ.
Сенатордар туруорсууларынан транспорт министерствота бу боппуруоска анал оробуочай бөлөҕү тэрийэн, бирикээс барылын көннөрөргө тылын биэрдэ. Онон соммутун, төлөпүөммүтүн ыйаттарбакка эрэ айанныырга эрэллээхпит.

Кыһалҕаны туоратар сыалтан

Биллэн турар, тустаах сокуон барыла кыһалҕаттан ылылынна. Ол курдук, дойду авиахампаанньаларын ороскуоттарын үгүс өттө, долларынан төлөнөр. Бары билэргит курдук, бу сайын доллар курса өрө сурулаан таҕыста. Биир доллар курса 60 солкуобайга тиийэтэлиир.
«Авиапорт» сулууспатын аналитическай дириэктэрэ Олег Пантелеев этэринэн, төһө да доллар курса улааттар, нэһилиэнньэ ыарахан сыаналаах билиэти атыы­лаһар кыахтара суоҕун учуоттаан, авиабилиэт орто сыаната үрдээбэтэх. Хомойуох иһин, ити биһиги өрөспүүбүлүкэбит түбэлтэтигэр буолбатах. Бу сайын Дьокуускай-Москва, Дьокуускай-Санкт-Петербург маршруттарынан көтөр авиахампаанньалар билиэттэрин сыанатын улаханнык ыараппыттарын билэн-көрөн олороҕут.
Соторутааҕыта бу туһунан Ил Түмэн депутата Виктор Федоров депутатскай ыйытык оҥорбута. Ол түмүгүнэн билигин авиахампаанньаларга бэрэбиэркэ ыытылла турар. Туох быһаарыныыны ылыналларын кэтэһэбит эрэ.
Ааспыт 2016 сылга дойду авиахампаанньалара барыта 10 млрд солк. ночооттоохтук үлэлээбиттэр. Оттон 2015 сыллаахха ити сыыппара 8,5 млрд солк. тэҥнэспит.
Авиахампааннбалар ороскуоттарын кыччатар кыахтарын Салгынынан айан Кодекса сарбыйарын туһунан бэлиэтииллэр. «Инфомост» консалтинговай хампаанньа генеральнай дириэктэрэ Борис Рыбак бэлиэтииринэн, Кодекс үксүн пассажирдар бырааптарын көмүскүүр эбит. Ол курдук, 2014 сыллаахха атыылаһыллыбыт билиэти төннөрөр кыах баар буолбут. Ити кэнниттэн төннөрүллүбэт авиабилиэттэр диэн баар буолбуттар. Маны таһынан пассажир босхо багаһы илдьэр эмиэ бырааптаах.

Уматык ороскуоттанара тутулуктаах

Итини авиахампаанньалар сөптөөҕүнэн аахпаттар. Багаж —таһаҕас. Сөмөлүөт төһө таһаҕаһы тиэммититтэн, уматыгы ороскуоттуура улахан тутулуктаах. Оттон уматык биир көтүү бэйэҕэ турар сыанатын үс гыммыттан биирин ыларын ааҕааччыларга санатабын. Холобур, А320 Аэробус 17 тоннаҕа чугаһыыр таһаҕаһы тиэниэхтээх. Маннык сөмөлүөт барыта 160 пассажир олорор миэстэлээх.
Кыһыҥҥы бириэмэҕэ «илии багажтаах» биир пассажир ыйааһына ортотунан 85 киилэ буоллаҕына, көтөр аал 3 тонна эрэ багаһы тиэниэхтээх. Маныаха биир киһиэхэ 20 кг багаж тиксэр. Ити сыыппараҕа сөп түбэһэр сыалтан, авиахампаанньалар багаж ыйааһыныгар хааччахтары киллэрэллэр.
«Илии багаһа» төһөнөн дьо­ҕус буолар да, сөмөлүөккэ пассажирдары олордуу түргэнник барар эбит. Олег Пантелеев: «Сөмөлүөт көтөр кэмигэр эрэ үбү-харчыны өлөрөр, сиргэ төһөнөн кылгастык турар да, соччонон авиахампаанньага барыс буолар», — диэн этэр. Кини этиититтэн «Якутия» авиахампаанньа ночооттоохтук үлэлиир биир төрүөтэ манна сытара көстөн кэлэр. Бу хампаанньа мэлдьи көтөр бириэмэтин уһатарынан, пассажирдары күүттэрэринэн-кэтэһиннэринэн (задержка) биллэр. Пантелеев этэринэн, оннооҕор 10 мүнүүтэ көтөр аал сиргэ туруута бөдөҥ ороскуоту үөскэтэр эбит.
Кини: «Пассажирдар багажтара кыра буоллаҕына, сөмөлүөт коммерческай таһаҕастары да тиэниэн сөптөөх», — диэн этэр. Билигин үлэлии турар сокуонунан 10 киилэ «илии багаһа» көҥүллэнэр. Оттон улахан таһаҕаһы төһөнү көҥүллүүрү авиахампаанньалар бэйэлэрэ быһаараллар. Холобурга аҕалар эбит буоллахха, Дьокуускайтан Москваҕа көтөр авихампаанньалартан «Якутия» уонна «Аэрофлот» 20-лии киилэ багаһы босхо илдьэ барары көҥүллүүллэр. Оттон S7 авиахампаанньа билиэтэ арыый удамыр эрээри, багаж иһин харчы төлөтөр. Онон «илии багажтаах» эрэ пассажирдар бу хампаанньанан көтөллөрүн ордороллор.
Инникитин итинник ба­ла­­һыан­ньа салҕаныаҕын ту­һу­­нан бу эйгэ специалистара сабаҕа­лыыллар. Ол курдук, 10-20% чэпчэки буолуоҕун уонна маннык авиабилиэт атыыга элбэх буолуоҕун туһунан этэллэр.

Авиахампаанньалар төһө барыстаныахтарай?

Саҥа сокуон олоххо киир­дэҕинэ, авиахампаанньалар төһө барыһырыахтарай? Сылга ортотунан российскай авиахампаанньалар ортотунан 88 мөлүйүөн пассажиры таһаллар. Специалистар барыллаан ааҕан-суоттаан көрүүлэринэн ити салаа сылга 56 млрд солк. эбии үбү-харчыны киллэриэхтэрин сөптөөх эбит.
Тустаах сокуон үлэлээн киирэн бардаҕына, пассажир 5 киилэттэн ордук таһаҕастаах буоллаҕына, эбии харчы төлүөҕэ.
Сабаҕалааһын сабаҕалаа­һынынан… Ити үөһэ этиллибит барыс киириитэ, дойду олохтоохторо төһө сөмөлүөтүнэн көтөллөрүттэн тутулуктаныаҕа. Саҥа быраабылаттан толлон, мах бэрдэрэн, көтүү ахсаана таҥнары түһүөн эмиэ сөптөөх. Этэргэ дылы, туох барыта икки өрүттээх.