Экологияҕа дьайыыны эрдэтинэ быһаарыахтарын сөп

Бастакы категорияҕа киирсэр тэрилтэлэргэ судаарыстыбаннай экологическай экспертизаны ыытар туһунан ирдэбил күүһүгэр киириитэ арыый эрдэтээҥҥи болдьоххо көһөрүллүөн сөп. Туһааннаах сокуон барыла Госдума көрүүтүгэр киирдэ. 2018 сыл тохсунньу 1 күнүн оннугар, булгуччулаах судаарыстыбаннай экспертизаны ыытар туһунан нуорма номнуо 2017 с. бэс ыйын 1 күнүттэн күүһүн ылыан сөп.
«Тулалыыр эйгэни харыстааһын туһунан» Федеральнай сокуоҥҥа көннөрүүлэри Челябинскай уобалас Сокуону оҥорор мунньаҕа бэлэмнээтэ (2017 с. тохсунньу 9 к. 71275-7 №-дээх сокуон барыла).
Билигин муора шельфэтигэр, ураты харыстанар сирдэргэ былааннанар ордук уустук объектары тутууга бэлэмнээһин кэмигэр эбэтэр тобохтору суох оҥорууну, харайыыны кытта сибээстээх объектарга эрэ булгуччу экологическай экспертиза ыытыллар. Һгүс тэрилтэлэр экспертизаны ааспаттар даҕаны: хапытаалынай тутуу уонна былааннаммыт хаһаайыстыбаннай үлэ объега экологияҕа кутталы үөскэтиэн сөбүн сыаналыылларыгар бырайыак докумуоннарын сакаастааччыларга сокуон итинник эбээһинэһи олохтообот.
Ол эрэн, 2018 с. тохсунньу 1 күнүттэн бастакы категориялаах былааннанар бары объектарга экологическай экспертиза булгуччулаах буолуоҕа. Бу – металлургия бородууксуйатын, ньиэп бородуукталарын оҥорон таһаарыыны, ньиэби, гааһы, тимир рудатын, өҥнөөх металлары хостооһуну, о.д.а. кытта сибээстээх тэрилтэлэр. Сокуон барылыгар нуорманы арыый эрдэтээҥҥи болдьоххо – 2017 сыл бэс ыйын 1 к. көһөрүү туһунан этиллэр.

«Россия хаһыатыгар» РФ Уопсастыбаннай палаататын экологияҕа уонна тулалыыр эйгэни харыстааһыҥҥа хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Сергей Чернин: «Бу холобур айылҕа харыстабылын эйгэтигэр сокуоннары оҥоруу үлэтин тупсарыыга сүҥкэн суолталаах. Тулалыыр эйгэҕэ мөлтөх дьайыы иһин айылҕаны туһанааччыларга эппиэтинэһи кытаатыннарар ирдэбиллэр күүстэригэр киириилэрин болдьоҕун уһатар туһунан этиилэри кэнники 2 сылга биирдэ эрэ истибит буолбатахпыт, – диэн иһитиннэрдэ. Кини салгыы: «Соторутааҕыта буолбут Судаарыстыбаннай сэбиэт мунньаҕар бу көстүүнү Президент улаханнык кириитикэлээбитэ. Оттон көннөрүүлэргэ, чуолаан, дойду гражданнарын бырааптарын таарыйар эйгэҕэ, төттөрүтүн, ыытыллар уларытыылары тэтимирдэр туһунан этиллэр», – диэтэ.
Сергей Чернин санаатынан, этиллибит көннөрүүлэри өйүөххэ наада, оччоҕуна тутуулары ыытыы төһө наадалааҕын сыаналыыр быдан чэпчиэҕэ. Кини бу барыл экологияларыгар улаханнык оҕустарыылаах регионнарга ордук сытыы суолталааҕын бэлиэтээтэ.
Манна даҕатан эттэххэ, тулалыыр эйгэҕэ мөлтөх дьайыылаах объектары учуокка туруорар туһунан сайаапкалары хампаанньалар номнуо тохсунньуга диэри Росприроднадзорга биэриэхтээх этилэр. Оттон ити биэдэмистибэҕэ иһитиннэрбиттэринэн, 2017 сыл тохсунньу 10 к. туругунан 312 тыһыынчаттан тахса сайаапка киирбит итиэннэ «киртитээччилэри» учуокка туруорар туһунан 72 тыһыынчаны аһарар сибидиэтэлистибэ бэриллибит.
«Объектары учуокка туруоруу түмүктэринэн дойдуга киртитии источниктарын барыларын туһунан иһитиннэрии биир электроннай платформаҕа аан бастаан хомуллуоҕа, – диэн кэпсээтэ Росприроднадзор салайааччыта Артем Сидоров. – Бу ханнык баҕарар сиргэ-уокка экологическай тыҥааһыны ырытыыга уруккута суох кыахтары үөскэтиэҕэ. Ханнык эмэ куорат салгыныгар буортулаах эттиктэри төһө объект быраҕарын көрөн, биһиги ити тобохтор кээмэйдэрин ааҕан-суоттаан, чопчутук быһаарыахпытын сөп».