ЗАГС-тан атын сирдэргэ эдэрдэр холбоһоллоро хайдаҕый?

Оттон шампанскай?

Москватааҕы ЗАГС управлениетын быһаарыытынан билигин ыал буолар өрөгөйдөөх түгэҥҥэ фонограмманы эрэ туһаныахха сөп, оттон хаартыскаҕа түһэрээччини, видеоҕа устааччыны бэйэ булуохтаах. Тыыннаах музыка “Коломенскай” музейга итиэннэ БСНХБ (ВДНХ) кэргэннэнэр дьоҥҥо аналлаах дыбарыастарыгар эрэ хаалыаҕа. Онтон атын ЗАГСтары музыканнары солбуйар техниканан хааччыйыахтара, оттон дьону холбооһун иһин судаарыстыбаннай пошлина ылыахтара. ЗАГС үлэһиттэрэ уруккута ити эбии өҥөлөрү чааһынай предпринимателлэр оҥорбуттарын, ол эрээри клиеннэр сыананы чуолкайдаһаары мэлдьи ЗАГС үлэһиттэриттэн ыйыталаһалларын быһаарда.
Итини таһынан, саҥа быраабылаларынан, эдэр ыал уонна кинилэр ыалдьыттара дресс-код диэни тутуһуохтаахтар. Мантан инньэ шортылаах, маайкалаах уонна илдьирийбит джинсыны кэппит дьону холбуохтара суоҕа. ЗАГС-ка докумуоннары биэрэр дьоҥҥо ити быраабылалары өйдөбүнньүк кумааҕыга ыйаллар. Ону сэргэ ЗАГС олбуоругар испиирдээх утахтары иһэр, бакааллары алдьатар, саҥа ыал буолааччылары роза эминньэхтэринэн, риһинэн, кэмпиэтинэн ыһар көҥүллэммэт, ол эбэтэр итинник үгэстэн эчэйиилэр кытта тахсаллар эбит.

Сокуону оҥорооччулар дьону көҕүлүөхтээхтэр

Сорох регионнарга ЗАГС коммерческай өҥөлөрүгэр хааччахтааһыннары өссө 2015 сылга киллэрбиттэрэ. Елена Мизулина санаатынан, сыбаайбаҕа тыыннаах музыка арыаллыырын уонна үгэс курдук үрүүмкэ шампанскайы иһиини бобуу төрдүттэн сыыһа. “Ыал буоларга санаммыт хас биирдии паара кинилэргэ саамай суолталаах күнү хайдах атаарыахтааҕын, умнуллубат гына толкуйдаан оҥорор туһунан туспа өйдөбүллээх”, – диэтэ. “Биһиги кинилэри итинтэн тоҕо матарабытый?” – диэн ыйытар Елена Мизулина. Кини ааҕарынан, ЗАГС-тан ураты сирдэргэ регистрацияны ыытар туһунан сокуоҥҥа киллэриэххэ наада, оччоҕуна ити тэрилтэлэргэ барыта бэрээдэк быһыытынан буолуоҕа.
Итиниэхэ сыһыаннаах сокуон барылын Тюмень уобалаһын Думата киллэрэ сылдьыбыт, ол эрээри ааспыт сылга Госдума ону туораппыт. «Мин ити туоратыы төрүөттэрин болҕойон үөрэтиэҕим, саҥа барыйаанын бэлэмнээн, көҕүлээһини Госдума көрүүтүгэр хаттаан киллэриэҕим, – диир Елена Мизулина. – Биһиги, сокуону оҥорооччулар, Россия дьоно кэргэннэнэр баҕаларын туох кыалларынан көҕүлүөх тустаахпыт”.

Манна даҕатан эттэххэ, Тюмень дьокутааттара регистрацияны култуура дьиэлэригэр, рестораннарга уонна айылҕа ортотугар ыытарга этии оҥорбуттара. Кэнники кэмҥэ Россия үгүс олохтооҕо итинник хал буолбут сиэртэн-туомтан тэйэ сатаан, салгын шарыгар, сылгыны миинэн, үөһэ хайаҕа ыттан, оннооҕор парашютунан ойууга биһилэхтэрин кытта атастаһан ыал буолаллар. Үгүстэр араас дойдуларга тахсан, ыал буолаллар, онно “мүөттээх” ыйдарын атаараллар. Россия сокуоннарынан, дойду тас өттүгэр ыал буолууну регистрациялааһын бобуллубат. Сиэр-туом ол дойду сокуоннарынан ыытыллыбыт буоллаҕына, ити түгэн Россияҕа эмиэ дьиҥнээҕинэн ааҕыллар. Ол эрээри хааччахтааһыннар эмиэ бааллар – Кытайга, Арабскай Эмираттарга уонна Египеккэ Россия дьоно холбоһоллоро кыаллыбат.
Москва куорат ЗАГС управлениетын пресс-сэкирэтээрэ Евгения Смирнова этэринэн, көһө сылдьан кэргэннии буолууну регистрациялааһын – бу бэйэтэ туспа театр туруоруута. Киин куоракка көһө сылдьар сыбаайбаны тэрийиэх иннинэ, тапталлаахтар ЗАГС-ка сайабылыанньа биэриэх, ол кэннэ анаммыт күҥҥэ регистрацияланыах тустаахтар. «Ол кэнниттэн ыал буолбуттарын туһунан сибидиэтэлистибэни кинилэр артыыска биэрэллэр, ол киһи өрөгөйдөөх быһыыга-майгыга – муора кытыытыгар, кырыыһаҕа эбэтэр пааркаҕа – ону кинилэргэ туттарар», – диэтэ кини. Мизулина этэринэн, хас биирдии регион кэргэннии буолууну көһө сылдьан регистрациялааһын туһунан бэйэтин быраабылаларын олохтуон сөп. Ол курдук, 2006 сылтан Москваҕа култуура тэрилтэлэригэр уонна история-култуура объектарыгар сыбаайбаны тэрийэри сокуоҥҥа киллэрбиттэрэ. Онон былыргы баайдар уһаайбаларыгар Кусковоҕа, Царицыноҕа, Пушкин музейыгар сыбаайба оҥоруохха сөп. Бүгүҥҥү күҥҥэ көһө сылдьар сыбаайбаны тэрийии сыаната – 20-40 тыһ. солкуобай.

Сиэр-туом быраабылалара

Госдума дьокутааттара көһө сылдьан сыбаайбалары ыытар туһунан сокуон барылын ылынары утарбаттар. «Православнай итэҕэллээхтэр уонна мусульманнар сыбаайбалары хайдах ыытары наадалааҕынан ааҕан, регистрацияланыахтарын сөп”, – диэтэ «Парламент хаһыатыгар» Норуоттар икки ардыларынааҕы дьыалаларга кэмитиэт чилиэнэ Виталий Милонов. — Бу олус үчүгэй идея». Оттон регистрация кэмигэр быраабылаларга сыһыаннаан, Милонов ааҕарынан, маныаха «эһиги харчыгытыгар ханнык баҕарар хаппырыыс» бириинсибин тутуһуохха наада. Роза сибэкки эминньэхтэрин туһанар сиэри-туому баҕарар буоллаххытына, оччоҕуна дьиэ сууйааччы үлэтин төлөөҥ. Дьокутаат санаатынан, дьон ыал буолар баҕалаах буоллаҕына, ыра санааларын хоту сыбаайба тэрийэллэригэр кыах биэрэр сөптөөх. Оттон дресс-код туһа туспа. «Кэргэннии буолар дьон сөптөөхтүк таҥныахтаах, – диэтэ Милонов. – Атын планетаттан түспүт курдук эбэтэр эр киһитэ, дьахтара биллибэт көстүүмнэри кэтэр табыллыбат, онтон атын пааспарынан эр киһи, оттон таҥыныбытынан дьахтар кэлиэхтэринэ да көҥүлэ. Ити атын саахсалана кэлбит дьону өһүргэтиэн сөп».
Госдума үөрэххэ уонна наукаҕа кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Геннадий Онищенко сыбаайба сиэрин-туомун ыытыыга быраабылалар олохтонуохтаахтар диэн этиини кытта сөпсөһөр. Онтон туорааһын быһыытынан роза эминньэхтэринэн ыһыы буолуохтаах. «Ити таптыыр дьахтарым буоллаҕына, мин кини хаамар сирин розаларынан тэлгэтиэм этэ, – диэтэ Геннадий Онищенко. – Оттон шампанскай иһиитэ – бу сиэри таһынан быһыы». Кини «Парламент хаһыатын» корреспонденыгар таҥара кинигэтин (Ветхий Завет) ааҕарга сүбэлээтэ, онно сурулларынан, эдэр ыал оҕолонор баҕалаах буоллахтарына, 40 хонук иһигэр арыгы иһиэ суохтаахтар. «Бу үйэлэр тухары тутуһуллубут киһи аймах муудараһа», – диэтэ дьокутаат. Геннадий Онищенко сыбаайбаҕа дресс-коду киллэриини эмиэ өйүүр: «Бэйэни уонна ыалдьыттары ытыктыыр туһугар ардыгар кырасыабайдык таҥныахха сөп».