Гражданнар ханнык баҕарар эмкэ ороскуоттарын толуналларыгар кыах биэрэр сокуону сенатордар ылыннылар. Онон 2020 сылтан быраас анаабыт бары эмтэрин атыыластахтарына, ол эмтэр суумалара 120 тыһ. солк. аһарбат түгэнигэр нолуоктан көҕүрэтиини ылыахтара.

Ону таһынан, физическэй сирэйдэр дохуоттарыгар нолуок түһэриллибэт социальнай төлөбүрдэр кэрискэлэрэ кэҥэтиллэр. Холобур, тыа сиригэр үлэлиир “Тыа сирин луохтуура” судаарыстыбаннай бырагыраамаҕа кыттар быраастар кэлэр сылтан билиҥҥи курдук 850 тыһ. солк. буолбакка, 1 мөл. солк. толору ылыахтара. Туһааннааҕынан, фельдшердэр эмиэ (“Тыа сирин фельдшерэ”) – 435 тыһ. солк. оннугар 500 тыһ. солк. ылыахтара.
Эмкэ нолуоктан көҕүрэтии түмүгэр гражданнарга ороскуоттаабыт харчыларын 13 бырыһыана төннөрүллүөҕэ. Харчыны төннөрүүгэ нолуок уорганынан учуоттаныллар суума муҥутуур улахан кээмэйин сокуон 120 тыһ. солк. хааччахтыыр. Онон сылга нолуоктан көҕүрэтии муҥутуур суумата 15 солк. таһынан буолуон сөп.
Билигин маннык көҕүрэтии Бырабыыталыстыба бигэргэппит кэрискэтигэр киллэриллибит препараттарга эрэ көрүллэр.

Көҕүрэтиини ылыыга ороскуот  суумата  улаатыан сөп

Үп миниистирин солбуйааччы Илья Трунин этэринэн, палаата ылыммыт сокуонун быһыытынан, дьон ыарахан сыанаҕа эмтэммит түгэнигэр, нолуоктан көҕүрэтиигэ учуоттанар суума 120 тыһ. солк. хааччахтаныа суоҕа. Ол эрээри Федерация Сэбиэтин социальнай политикаҕа кэмитиэтин баһылыга Валерий Рязанскай көҕүрэтиигэ учуоттаныллар харчы сууматын үрдэтиини эми атыылаһыыга эмиэ көрөргө этии киллэрдэ.
Сенатордар ылыммыт сокуоннарыгар өссө биир суолталаах уларытыы баар – уонтан тахса көрүҥ социальнай төлөбүрдэри НДФЛ төлүүртэн босхолооһун, холобур, ол Чернобыльга доруобуйалара эмсэҕэлээбиттэргэ уонна Россия бочуоттаах донордарыгар сыһыаннаах. Итиэннэ үөһэ этиллибитин курдук, “Тыа сирин луохтуура”, “Тыа сирин фельдшерэ” бырагыраамалар чэрчилэринэн медицинскэй үлэһиттэр тыа сиригэр үлэлии көһөллөрүгэр ылар харчыларыгар нолуок түһэриллиэ суоҕа.
Ону сэргэ оҕо төрөөбүтүнэн сибээстээн судаарыстыба анаабыт харчытыттан НДФЛ ылыллыа суоҕа итиэннэ инбэлиит оҕолору көрөр-истэр гражданнарга эбии өрөбүл күннэригэр төлөнөр харчы эмиэ НДФЛ-тан босхолонор.

Нолуоктан көҕүрэтиини хайдах ылыахха?

Бастатан туран, киһи эмтэммит эбэтэр эмтэри атыыласпыт сылын бүтэһигэр 3-НДФЛ форманан нолуок декларациятын толороро наадалаах. Ол кэнниттэн үлэлиир сиригэр бухгалтерияттан туһааннаах сылга 2-НДФЛ форманан ааҕыллыбыт уонна тутуллубут нолуок сууматын туһунан ыспыраапка ылыахтаах.
Наада буолар түгэнигэр, киһи чугас дьоно эмтэнэллэригэр харчы төлөөбүт буоллаҕына, кинилэр аймахтыы буолалларын бигэргэтэр докумуоннар куопуйаларын биэрэрэ ирдэнэр.
Итини таһынан, нолуок уорганыгар бэриллэр докумуоннар истэригэр эмтэниигэ ороскуоттар (ол иһигэр санаторийга-куруорка) иһин социальнай нолуок көҕүрэтиитин ылыыга быраабы бигэргэтэр чектэр, счеттар, о.д.а. кумааҕылар куопуйалара булгуччу баар буолуохтаахтар.
Нолуок декларациятын кытта бары докумуоннар киһи олорор сиринэн нолуок уорганыгар бэриллиэхтээхтэр. Сайаапканы көрүү болдьоҕо үс ыйга тэҥ. Маныаха биири өйдүүр наадалаах – киһи нолуоктан көҕүрэтиигэ быраабы ылбытын кэннэ 36 ый устатыгар олохтоммут кээмэйинэн харчыны ирдэһэр кыахтаах.

Билигин ханнык эмтэргэ көҕүрэтии көрүллэрий?

Бүгүн үлэлиир сокуонунан ханнык баҕарар киһи ыарахан сыаналаах эмтэри да, антисептиктары, вируһу утары препараттары да, холобур, йоду, водород перекиһин эбэтэр ацикловиры атыыласпытын иһин нолуоктан көҕүрэтиини ылыан сөп. Итилэр Бырабыыталыстыба бигэргэппит кэрискэтигэр киирэн тураллар.

Бырабыыталыстыба бигэргэппит эмтэрин кэрискэтэ

 Антисептиктар уонна мио­релаксаннар.
 Анальгетиктар, тымныйыы­ны, сүһү­рүүнү, иһиини утары нестероиднай препараттар, ревматизм уонна подагра эмтэрэ (манна морфин эмиэ киирэр).
 Аллергияны эмтиир препараттар.
 Киин ньиэрбэ систематыгар дьайар эмтэр.
 Сыстыганнаах ыарыылары сэрэтиигэ уонна эмтээһиҥҥэ препараттар.
 Искэни утары, иммуннай системаҕа дьайар эмтэр.
 Остеопорозка туттуллар эмтэр.
 Хааҥҥа дьайар препараттар.
 Сүрэх-тымыр систематыгар дьайар эмтэр.
 Диагностыыр средстволар.
 Антисептиктар уонна дезинфекциялыыр средстволар.
 Куртах-оһоҕос ыарыыларыгар эмтэр.
 Гормоннар уонна эндокриннай системаҕа дьайар эмтэр.
 Бүөр ыарыыларыгар туттуллар уонна ииги таһаарар эмтэр.
 Харах ыарыыларыгар туһаныллар эмтэр
 Маткаҕа дьайар средстволар
 Тыынар уорганнарга дьайар эмтэр.
 Суурадаһыннар, электролиттар, кислота таһымын көннөрөн биэрэр, аһылыкка туттуллар средстволар.
 Битэмииннэр уонна минераллар.

Оҕо кыраныысса таһыгар тахсыытыгар уларытыы

Мантан инньэ сокуоннай сааһын ситэ илик оҕо Россия тас өттүгэр тахсыытыгар сөбүлэспэт туһунан сайабылыанньаны ИДьМ миграционнай уорганнарыгар эбэтэр кыраныысса таһыгар баар консульстволарга биэриэх тустааххын.

Россия дьонуттан виза ирдэммэт дойдуларга оҕо биир төрөппүтүн, эппэкиинин эбэтэр попечителин кытта тахарыгар иккис төрөппүт сөбүлэҥэ ирдэммэт. Оттон Евросойуус дойдуларыгар эбэтэр атын судаарыстыбаларга былааннанар айаҥҥа визаны оҥотторорго сөбүлэҥ ылыллара наадалаах.
Төрөппүттэртэн биирдэстэрэ сокуоннай сааһын туола илик оҕото кыраныысса тас өттүгэр тахсарын кытта сөбүлэспэт буоллаҕына, кини регион уонна оройуон таһымнарыгар ИДьМ сирдээҕи-уоттааҕы уорганнарын миграция боппуруостарыгар салаатыгар туһааннаах сайабылыанньаны биэриэхтээх. Сайабылыанньа төрөппүттэртэн, иитээччилэртэн, эппэкииннэртэн эбэтэр попечителлэртэн биирдэстэрэ олорор сиригэр эбэтэр оҕо олорор сиригэр бэриллэр.
ФСБ уопсастыбаннай сибээстэргэ киинигэр иһитин­нэрбиттэринэн, сайабылыанньа биэрээччи Россия тас өттүгэр олорор буоллаҕына, кини дипломатическай бэрэстэбиитэлистибэлэргэ эбэтэр консульстволарга кэлиэн сөп. Онон айаҥҥа кыһалҕаны көрсүбэт туһугар, иккис төрөппүт оҕо кыраныысса тас өттүгэр тахсарын быстах кэмҥэ боппутун эрдэттэн бэрэбиэркэлиир тоҕоостоох.
Ону сайабылыанньалары учуоттуур Россия ФМС-гар чуолкайда­һыахха сөп. Урукку өттүгэр сайабылыанньалары кыраныыссатааҕы уорганнарга биэрэллэрэ. Билигин ол суох буолла.
Госдума дьиэ кэргэн, дьахталлар уонна оҕолор боппуруостарыгар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта Ольга Окунева быһаарбытынан, оҕо омук дойдутугар төрөппүттэрэ суох, холобур, экскурсиялыыр бөлөҕү кытта тахсарыгар төрөппүттэр сөбүлэҥнэрэ наадалаах. Оттон иккис төрөппүт оҕо тахсарын кытта сөбүлэспэтэх түгэнигэр, оннооҕор ийэтин эбэтэр аҕатын да кытта дойдуттан таһаарыахтара суоҕа. Төрөппүттэрэ итинник сайабылыанньаны суруйбут оҕолор тустарынан иһитиннэриини кыраныыссатааҕы уорганнар билэн олоруохтара.