Электроннай куоластааһын хаһан саҕаланыай?

Цифровой быыбардыыр учаастагы олоххо киллэрии боруобалааһын бырайыага номнуо бүттүүн куоластыыр күҥҥэ – 2019 сыл балаҕан ыйын 8 күнүгэр саҕаланыаҕа. Киин быыбар хамыыһыйата ити уопуту дойдуга бүтүннүүтүгэр 3 сыл иһигэр тарҕатар былааннаах. Киин быыбар хамыыһыйатын баһылыга Элла Памфилова муус устар 24 к. суруналыыстарга дойдуга оҥоһуллубут электроннай куоластааһын комплексын билиһиннэрдэ. Бу бырайыагынан цифровой быыбардыыр учаастактары тэрийии, тэйиччи сиртэн электроннай куоластааһын технологиятын оҥоруу көрүллэллэр.

Бастаан Москваҕа

2019 сылга эксперимент бастакы түһүмэҕэ Москваҕа ыытыллыа, онно 30 цифровой учаас­так тэриллэр. Оттон 2020 сылга Россия үрдүнэн номнуо 1000, 2021 сылга – 5000 цифровой учаастак тэриллэрэ сабаҕаланар.
“Куоластыыр туһугар гражданин судаарыстыбаннай өҥөлөр порталларын нөҥүө сайабылыанньа биэриэхтээх, — диэн КБХ (ЦИК) аппараатын управлениетын начальнига Алексей Нестеров кэпсээтэ, — ол кэнниттэн учаастакка бэйэтигэр быыбардааччы пааспарын көрдөрөн баран, электроннай куоластааһыҥҥа аналлаах комплекска киирэрин көҥүллүүр карточканы ылар. Ити хонтуруоллуур лиэнтэҕэ бэлиэтэнэр”.
Куоластааһын түмүктэннэҕинэ, хамыыһыйа чилиэннэрэ тэрили үлэлэтэн, хас биирдии хандьыдаакка куолас ахсаана кумааҕыга бэчээттэммитин ылаллар. Ол кэнниттэн дааннайдар компьютерга көһөрүллэллэр, онно ааҕыллан баран, КБХ сайтыгар киирэллэр. Салгыы сибидиэнньэлэр сирдээҕи-уоттааҕы быыбар хамыыһыйатыгар тиэрдиллэллэр.

Электроннай демократия

Салгыы тэйиччи сиртэн электроннай куо­лас­тааһын эмиэ бастаан Москваҕа ыытыл­лыаҕа.
Нестеров этэринэн, регионнааҕы MOS.RU порталга анал сервис көмөтүнэн гражданнар кумааҕы бүлүтүөнү туһаммакка эрэ куоластыахтарын сөп. “Онуоха анаан 45 хонук иһигэр, ол эрээри куоластааһын буолуо 3 хонук иннинэ сайабылыанньа бэриллиэхтээх. Быыбар буолуо 2 күн иннинэ быыбардааччылары куоластааһын испииһэгэр киллэрэр туһунан иһитиннэрии сирдээҕи-уоттааҕы хамыыһыйаларга тиэр­диллиэҕэ”, — диэн быһаарда кини.
Киин быыбар хамыыһыйата 3 сыл иһи­гэр регионнар ыытар быыбардарыгар куолас­тааһыҥҥа анаан цифровой быыбар учаастактарын тэрийэр сыаллаах.
Үһүс хайысханан цифровой сервистэри оҥоруу буолуоҕа. КБХ быыбарга кыттааччыларга барыларыгар цифровой сервиһи тэрийэр туһунан Сибээс уонна коммуникация министиэристибэтин кытта сөбүлэһии түһэристэ. Быыбардааччылар, хандьыдааттар, партиялар, хамыыһыйалар уонна сонуну тарҕатар ситимнэр Судаарыстыбаннай өҥөлөр уопсай порталларыгар баар тус кабинеттарыгар, ол кэннэ атын да ханаалларынан быыбар туһунан иһитиннэриилэри ылар кыахтаныахтара.
Быйыл Россия 16 регионугар быыбар ыытыллара былааннанар. Ити субъектар олохтоохторо, балаҕан ыйын 8 к. бүттүүн куоластааһын күнүгэр Москваҕа баар түгэннэригэр, хандьыдааттар иһин цифровой учаастактарга куолас­тыахтарын сөп.