Тыа сиригэр эдэр фермердэр кэккэлэрэ хаҥыыр

Хаҥалас улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччы Федор Ноговицын арыаллаан, парламент делегацията I Малдьаҕар нэһилиэгэр баран иһэн, аара үпкэ балаһыанньатыттан сылтаан үлэтэ үһүс сылын тохтоон турар Покровскайдааҕы комбикорм оҥорор “Дэлэгэй” собуоту көрдүлэр. Бу собуот билигин «Сахазернопродукт» ААУо балансатыгар баар. Улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Федор Ноговицын кинилэр “Дэлэгэй” собуоту Хаҥалас улууһун балансатыгар көһөрүү боппуруоһун туруорсалларын кэпсээтэ.

“Бөртөҕө” — үөрэтэр киин

Депутаттар Улахан Ааҥҥа “Бөртө” сылгы собуотугар сылдьан буойунаҕа, хотоҥҥо уонна үөрэтэр кииҥҥэ үлэһиттэри кытта кэпсэттилэр.
Бүгүҥҥү күҥҥэ “Бөртө” сылгы собуота өрөспүүбүлүкэ саамай ситиһиилээх хаһаа­йыстыбаларыттан биирдэстэрэ буолар. Кини сылгыны үөрдээн иитиигэ уонна ынахтан үүтү ылыыга идэтийэр. Сылгы төбөтүн ахсаана 1000-ны аһарда, ынах сүөһү – 700-чэ төбө.
Быйыл буойуна, үөрэтэр киин уонна 120 төбөҕө саҥа хотон үлэҕэ киирбиттэр. Үөрэтэр киин сэбиэдиссэйэ Ирина Кириллина кэпсээбитинэн, бу кииҥҥэ устудьуоннары олордууттан саҕалаан остолобуойга, душка уонна санузелга тиийэ усулуобуйа барыта баар. «”Бөртө” сылгы собуотун үөрэтэр киинигэр Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын академиятын устудьуоннара кэмиттэн кэмигэр үөрэҕи, практиканы бараллар”, – диэн бэлиэтээтэ Ирина Кириллина.
«Сүөһүнү өлөрөр сыах ааспыт сылга тутуллубута, быйылгыттан наадалаах тэрилэ барыта хааччыллан толору кыаҕынан үлэлиир. Быһа холоон 200 төбө сүөһү өлөрүллэр”, – диэн нэһилиэк баһылыга Олег Иринеев кэпсээтэ. Кини манна сүнньүнэн Дьокуускай куоракка тиэйиллэр 50-ча араас ааттаах эт бородууксуйата оҥоһулларын бэлиэтээтэ.

Перепеллары иитэр эдэр фермер

Салгыы норуот депутаттара перепеллары иитиинэн дьарыктанар 29 саастаах Семен Степанов бааһынай хаһаайыстыбатыгар сырыттылар. Ааспыт өттүгэр биллэр спортсмен, билигин эдэр фермер Семен, спорду хаалларан, үлэтин 2015 сылтан саҕалаабыт. Ити сыл алтынньытыгар Новосибирскайтан перепеллар сымыыттарын (биир устуука сыаната 26 солк.) аҕалбыт.

Эргэ инкубаторга икки нэдиэлэттэн ордук кэмҥэ 100-тэн тахса чоппуусканы баттатан таһаарбыт, 1,5 ыйынан перепелкалара сымыыттаан барбыттар. 2016 сылга кини «Эдэр фермер» граны, 1,5 мөлүйүөн солкуобай харчыны ылбыт. Ити харчыга дэриэбинэҕэ эргэ дьиэлээх учаастагы атыылаһан, онно перепелкаларын көһөрбүт. Билигин кини 1500-тэн тахса перепеллаах, күн аайы 700-чэ сымыыты атыыга ыытар.

Ити кэннэ депутаттар Тойон Арыыга Михаил Павлов бэйэтин бырайыагынан туппут 2 хотонун кэрэхсии көрдүлэр. Фермер сүрүн кыһалҕатынан уот суоҕа буолар.
Булгунньахтаахха но­руот депутаттара үлэтин саҥа саҕалаан эрэр фермер Семен Вар­­фоломеев 40 төбө киирэр хотонугар сырыттылар. Бу хотону тутууга кини 800 тыһ. солк. ороскуоттаабыт. Оттон эмиэ бааһынай хаһаайыстыбатын тэриммит Дарья Хоютановаттан үс сыллааҕыта 700 тыһ. солк. хотон туттубутун иһиттилэр. Кини 21 ыанар ынахтаах. Эмиэ атыттар курдук, Дарья балаҕан ыйыттан үүттэрин иһин төлөбүрү хойутаппыттарын бэлиэтээтэ.

Көһө сылдьар мунньах

Көһө сылдьар мунньахха үс сүрүн боппуруос көрүлүннэ: Хаҥалас улууһугар тыа хаһаайыстыбатын туругун, кыһалҕаларын уонна сайдар кэскилин туһунан дакылааты улуус тыа хаһаайыстыбатыгар департаменын салайааччыта Сергей Андреев оҥордо; улууска тыа сирдэрин инфраструктуратын сайдыытыгар үлэ уонна былааннар тустарынан Хаҥалас улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччыта Федор Ноговицын кэпсээтэ. Булгунньахтаах сэлиэнньэтигэр тыа хаһаайыстыбата хайдах туруктааҕын, кэскиллээх былааннарын туһунан иһитиннэриини I Малдьаҕар нэһилиэгин баһылыга Денис Уваров оҥордо.

Парламентарий Александр Уаров ынах сүөһүнү иитэр – сыралаах үлэлээх дьону өйүүр наадалааҕын эттэ. Кини улахан кыһамньыны эрэйбэт сылгыны кытта дьарыкка көһүү элбээн эрэрин бэлиэтээтэ.

Норуот депутата Алексей Еремеев өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн үүт төлөбүрүгэр балаһыанньа ыараабытын иһитиннэрдэ. Парламентарий онуоха төрүөтүн быһаарда: “Мир” трубкаҕа саахал тахсыбытынан сибээстээн, тэрилтэлэр барыстарыттан нолуок республика бюджетыгар киириитэ аччаабыт. Кини судаарыстыба бэйэтин эбэһээтэлистибэлэрин булгуччу толоруоҕа диэн олохтоохтору эрэннэрдэ. Алексей Еремеев итини сэргэ биирдиилээн бааһынай хаһаайыстыбаларыгар аадырыстаах көмө оҥоһуллуохтааҕын бэлиэтээтэ.
Норуот депутата Василий Местников тыа хаһаа­йыстыбатын объектарын көрүүттэн астыммытын, Хаҥалас улууһун тыатын хаһаайыстыбата сайдар кыахха киирбитин туһунан санаатын үллэһиннэ.
Парламентарий Дмит­рий Семенов ханнык да бы­һаарыыны ылынарга олохтоох нэһилиэнньэ санаатын болҕойорго эттэ.
Бу кэмитиэт көһө сылдьар мунньаҕын көҕүлээбит Ил Түмэн бастакы вице-спике­рэ Анатолий Добрянцев – хаҥаластар депутаттара буолар. Кини “Бөртө” сылгы собуотугар үөрэх киинин, чуолаан, сөптөөх миэбэлинэн хааччыйыыга көмө оҥорор наадатын ыйда. Ону сэргэ ветеринардары, зооинженердэри, технологтары манна үөрэтэр табыгастааҕын бэлиэтээтэ. Анатолий Добрянцев Булгунньахтаах сэлиэнньэтэ сайдарыгар улахан кыах баарын, манна 120 миэстэлээх хотону, ону сэргэ Тиит Арыыга 2018-2019 сс. 100 сүөһү киирэр хотонун тутарга уолдьаспытын эттэ. Итини сэргэ Михаил Павлов хаһаайыстыбатын электрическэй уотунан хааччыйыыга туһааннаах тэрилтэлэри кытыннаран, быһаарыы ылылларын туһугар хамыыһыйаны тэрийэргэ этии оҥордо. Ити курдук, Анатолий Добрянцев улуус тыатын хаһаайыстыбатыгар кэккэ быһаарыллыахтаах боппуруостары таарыйда.
Парламент аграрнай кэмитиэтин баһылыга Дмитрий Саввин олохтоох фермердэргэ элбэхтик куонкурустарга, граннарга көхтөөхтүк кытталларыгар баҕа санаатын тиэртэ. Кини тэрээһин үрдүк таһымҥа барбытын, Хаҥалас улууһа бастыҥ көрдөрүүлэрдээҕин бэлиэтээтэ.

Василий КОНОНОВ хаартыскаҕа түһэриилэрэ.