Кырдьар сааска эрдэттэн бэлэмнэн

Олунньу 4 күнүгэр Российскай Федерация Пенсионнай фондатын өрөспүүбүлүкэтээҕи салаатын управляющайа Георгий Степанов  суруналыыстарга анаан пресс-конференция оҥордо.

Пенсионер ахсаана эбиллэр

Пресс-конференция саҕала­ныытыгар Георгий Степанов ааспыт сыл түмүктэрин кытта кылгастык билиһиннэрдэ. Үүммүт 2019 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан өрөспүүбүлүкэбитигэр 276187 пенсияны ылар киһи баара бэлиэтэнэр. Ааспыт сылы кытта тэҥниир буоллахха, пенсионер ахсаана 2386 киһинэн эбиллибит. Оттон кэлиҥҥи биэс сылы ылан көрөр эбит буоллахха, 18754-нан улааппыт.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр кырдьаҕаһынан пенсионер, ол эбэтэр страховой пенсияны ылааччы киһи ахсаана 226059 тэҥнэһэр, инбэлиитинэн — 12266, иитэр киһитин сүтэрбитинэн — 8784.

Билигин пенсионер 80 сааһын туоллаҕына, пенсията биллэрдик улаатар. Алта сыл анараа өттүгэр өрөспүү­бүлүкэбитигэр аҕыс уоннаах уонна ити саастарын ааспыт дьон ахсаана 8 тыһыынчаҕа тиийбэт эбит буоллаҕына, билигин ити сыыппара 12 тыһыынча 200-кэ тэҥнэһэр. Кинилэр эбии төлөбүр оҥортороору пенсионнай фондаҕа кэлэн бириэмэлэрин ыыппаттар. Эбии төлөбүрү фонда үлэһиттэрэ бэйэлэрэ оҥороллорун бэлиэтиибин.

Күндү ааҕааччым, көрөрүн курдук, бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсар саастарын ситэн пенсияҕа тахсыбыт киһи ахсаана быдан баһыйар. Ити сыыппара орто саас улааппытын, ол аата киһи үйэтэ уһаабытын туоһулуур.

Пенсия маннык үрдүү илигэ

Ааспыт 2018 сыллаахха тохсунньу 1 күнүгэр үлэлээбэт пенсионердар ылар страховой пенсияларыгар 3,7% индексация оҥоһуллубута. Оттон ити сыл атырдьах ыйын 1 күнүгэр үлэлиир 108350 пенсионер тустаах фондаҕа төһө усунуоһу киллэрбититтэн көрөн, пенсията индексацияламмыта. Ол курдук, ити араҥа дьон пенсията ортотунан 207,71 солк. улааппыта. Муус устар 1 күнүгэр социальнай пенсия 2,9% үрдээбитэ.

Урукку өттүгэр үлэлээбэт страховой пенсиялаах дьон индексацияламмыт, үрдэтиллибит пенсияны олунньу 1 күнүттэн илиилэригэр туталлара. Оттон быйыл аан бастаан 350 №-дээх «Пенсияны төлөөһүн уонна анааһын боппуруостарыгар Российскай Федерация сорох сокуонун аакталарыгар уларытыылары киллэрэр туһунан» федеральнай сокуон олоххо киирэн, ити араҥа пенсионердар тохсунньу 1 күнүттэн, этэргэ дылы, ботуччу үрдээбит пенсияны илиилэригэр туттулар. Ол курдук, индексация 7,05% тэҥнэстэ. Эмиэ аан маҥнай сыана үрдээһинин бырыһыанын ити сыыппара куоһарда. 2018 сылга дойдуга инфляция 4,3% тэҥнэспитэ.

Ити тэтиминэн пенсия үрдээтэҕинэ, мэлдьи ымсыырар Европа ытык кырдьаҕастарын курдук, биһиги да дьоммут араас дойдуларынан күүлэйдиэхтэрэ, сынньаныахтара турдаҕа.

Ол курдук, ааспыт 2018 сыл түмүгүнэн страховой пенсия үлэлиир уонна үлэлээбэт дьоҥҥо ортотунан 920,82 солк. (4,7%) үрдээбит уонна орто пенсия 20451,31 солк. тэҥнэспит. Страховой пенсия төлөбүрүгэр 56,3 млрд солк. тыырыллыбыт.

Үлэлиир пенсионер үлэтин тохтотон, олорор түгэнигэр, индек­сация үлэлээбэт ытык кыр­дьаҕастарга курдук оҥоһуллар (перерасчет ааҕыл­­лар). Онон бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыт киһи туһатыгар туох баар усулуобуйа олохтоммутун бэлиэтиибин. Пресс-конференцияҕа суруналыыстар ити боппуруоһу тумнубатылар.

Ийэ хапытаала, атын ороскуоттар

Ийэ хапытаалыгар 2018 сылга барыта 2,4 млрд солк. ороскуоттаммыт. Оттон ый ахсын төлөнөр эбии харчынан төлөбүргэ (ЕДВ-га) анаан 1,4 млрд солк. көрүллүбүт. 2018 сылга бу төлөбүрүнэн өрөспүүбүлүкэбитигэр 63173 киһи туһаммыт.

2019 сылга Ийэ хапытаалын кээмэйэ  453026,0 солк. тэҥнэһэр. Ыал иккис оҕоломмут буоллаҕына, ити хапытаалтан ый ахсын төлөбүр ылыан сөп. Төлөбүр тиийинэн олоруу алын кээмэйигэр тэҥнэһэр. Ааспыт сылга тустаах төлөбүрүнэн барыта 222 дьиэ кэргэн туһаммыт. Итиннэ 25,5 мөл. солк. ороскуоттаммыт. Үүммүт сылга бу төлөбүр 16 тыһ. 906 солк. тэҥнэһиэҕэ.

2018 сылга барыта 91 дьиэ кэргэн Ийэ хапытаалынан туһаммытын бэлиэтиибин. Судаарыстыба тустаах көмөтүнэн туһаммыт ыал баһыйар өттө үбү-харчыны олорор дьиэтин тупсарыыга ороскуоттуур.

Ийэ хапытаалыгар туох уларыйыы киирдэ? Тустаах сокуоҥҥа уларыйыы киирэн, сертификаты биэриини эбэтэр аккаастааһыны быһаарыы болдьоҕо кыччаан биэрбит. Ол курдук, сайабылыанньа бэриллибитин кэнниттэн, ый иһинэн тустаах докумуону биэрэр эбэтэр аккаастыыр туһунан быһаарыы оҥоһуллуохтаах. Ааспыт 2018 сылга 5177 сертификат бэриллибит.

Биллэрин курдук, үлэлээбэт пенсионер икки сылга биирдэ дойду иһигэр айанын төлөтүөн сөп. Бу чэпчэтиинэн үгүс киһи туһанарын бэлиэтиибин. 2018 сылга ити сыалга-сорукка 602,2 мөл.  солк. ороскуоттаммыт. 21442 үлэлээбэт пенсионер айаннарын төлөбүрүн пенсионнай фондаттан төлөппүттэр. Тустаах чэпчэтиинэн туһанар дьон ахсаана сылтан сыл улаата турара ыйылынна.  

Ааспыт сылга Российскай Федерация Пенсионнай фондатын өрөспүүбүлүкэтээҕи салаатын ороскуота, бары хайысханы киллэрэн туран, 67,6 млрд солк. тэҥнэспит. Үөһэ этэн аһарбытым курдук, ити суума баһыйар үгүс өттө страховой пенсияны төлүүргэ тыырыллыбыта.

2017 сылтан саҕалаан дойду субъектарыгар социальнай хааччыйыыга биир кэлим судаарыстыбаннай иһитиннэрэр ситими олоххо киллэрии саҕаламмыта. Гражданнар уонна былаас уорганнара ити ситимтэн наадалаах информацияларын булан ылан, туһаныахтарын сөп.

Тирээн кэллэҕинэ, «бабат» диирбит

Пресс-конференцияҕа суруналыыстар бу эйгэҕэ урукку өттүгэр суох көстүү, түгэн баар буолбутун биллибит. Урут өр үлэлээбит киһи туох да эрэйэ суох бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсар буолара. Оттон билигин Российскай Федерация Пенсионнай фондатын өрөспүүбүлүкэтээҕи салаатын управляющайа Георгий Степанов этэринэн, үгүс киһи усунуостарын киллэрбэккэлэр, страховой пенсияны кыайан ылбат буолбуттар. Кинилэр кимнээхтэрий? Этэргэ дылы, утуйар ууларын умнан туран үлэлиир-хамсыыр урбаанньыттар. Георгий Михайлович эппитинэн, кинилэр пенсионнай фондаҕа усунуостарын үлэлэрин саҕалыылларыгар эбэтэр түмүктүүллэригэр эрэ угаллар эбит.

Тирээн кэллэҕинэ биирдэ, «бабат» диирбит баар суол. Олоҕу мээнэҕэ, түннүгүнэн чыычаах элэс гынан көтөн ааһарыгар холооботтор. Сыл — хонук. Этэргэ дылы, кырдьар саас начаас ыга анньан кэлэр. Страховой пенсияны кыайан ситиспэтэх дьон төһөлөөх хомойбуттара, кыһыйбыттара-абарбыттара буолуой? Онон эдэр дьон, урбаанньыттар кырдьар сааска эрдэттэн бэлэмнэнэргитин, усунуоскутун кэмиттэн кэмигэр төлүүргүтүн умнумуоххутун наада.

Чуолкайдаан эттэххэ

Пенсияҕа тахсар сааһы үрдэтэр туһунан сокуоҥҥа, саҥа, саҥа курдук, дьон үгүһү өйдөөбөтө баар суол. Көрдөрөр-иһитиннэрэр средстволар итиннэ үлэлэһэр, этэргэ дылы, эбээһинэспит буоллаҕа.

Биллэрин курдук, урукку өттүгэр пенсия ситимигэр тыа хаһаайыстыбатыгар ыарахан усулуобуйаҕа үлэлээччилэр хаһан даҕаны болҕомтоҕо ылыллыбат этилэр. Тустаах 350 №-дээх федеральнай сокуоҥҥа бу категория дьон чэпчэтиигэ хабылыннылар. Урукку өттүгэр бу туһунан ахтан турабын.

Ол курдук, сокуон тустаах ыстатыйатыгар тыа хаһаа­йыстыбатыгар 30 сыл үлэлээбит (халандаарынан), тустаах бириэмэҕэ ханна да атын сиргэ үлэлээбэт уонна тыа сиригэр олорор дьон пенсияларыгар хас ый ахсын 1333 тыһ. солк. эбиллиэҕэ. Ити эрээри бу чэпчэтиигэ сөп түбэһэр дьоммут ахсаана олус аҕыйахтарын бэлиэтиибин. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр ити эбии төлөбүрүнэн 2882 пенсионер эрэ туһаныаҕа.

Манна үгүстэр дьахталлар оҕо көрөн олорбут сыллара ыстааска киирбэт диэн сыыһа өйдөөбүппүт. Георгий Степанов быһаарбытынан, оҕо көрөн олорбут алта сыллара үлэ ыстааһыгар ааҕыллар эбит.

Людмила НОГОВИЦЫНА