Пенсия тула: саҥа соруктар, сыыппаралар

 

2019 с. тохсунньу 1 күнүттэн пенсия реформата үлэтин саҕалыа

 

Россия   үрдүнэн пенсияҕа  тахсыы  5  сылынан  уһаата

 

2019 с. пенсияҕа тахсар саас: дьахталларга — 60-гар,  эр дьоҥҥо — 65-гэр тэҥнэстэ.

Саҥа бэрээдэккэ көһүү кэмэ түһүмэхтэринэн 2028 сылга диэри 10 сыл устата салҕаныа. 2019 сыл бастакы аҥаарыгар уочаратынан — 1964 с.т. дьахталлар, 1959 с.т. эр дьон — 55 уонна 60 саастарын туолар аҕа саастаах дьон хабыллаллар.

 

 

Россия олохтооҕун үйэтэ  уһаата

Росстат дааннайынан 2018 сылга олох уһуна ортотунан 72,9 сааска диэри үрдүүрүн билгэ­лииллэр.

Санатар буоллахха, сэбиэскэй кэмҥэ пенсияҕа тахсар болдьоххо  (дьахталлар 55, эр дьон 60 саастарыгар) тэҥнээтэххэ, Россия олохтооҕун  үйэтэ ортотунан 42 сааска тэҥнэһэрэ.

 

 

Уһук  хоту    уонна   бу сиргэ  тэҥнэнэр оройуоннар   олохтоохторугар

Уһук Хоту уонна бу сиргэ тэҥнэнэр оройуоннар олохтоохторугар пенсияҕа тахсыы болдьоҕо уларыйбата, атыннык эттэхэ, 55 уонна 50 саастарын туолар эр дьон уонна дьахталлар 2019 сыл иккис аҥаарыгар, биитэр 2020 сыл бастакы аҥаарыгар 55,5 уонна 50,5 саастарыгар пенсия ананыа.

Икки уонна онтон элбэх оҕону төрөппүт, биитэр иитэ ылбыт ийэлэргэ пенсияҕа тахсар саас уһаабат. Усулуобуйата: Уһук Хоту — 20 сылтан кырата суох страховой уонна 12 сыл үлэ ыстааһа;  Уһук Хоту сиргэ тэҥнэнэр оройуоннарга — 17 сылтан кырата суох үлэ ыстааһа уонна 50 саас туолуута.

Табаһыт, балыксыт, булчут идэлэринэн үлэлээбит аҕа саастаах дьоҥҥо эрдэ пенсияҕа тахсыы бэрээдэгэ уларыйбата. Усулуобуйата — эр дьоҥҥо уонна дьахталларга: 50 уонна 45 саас туолуута; ыйыллыбыт идэлэргэ 25 уонна 20 сыл үлэ ыстааһа.

 

Тыа  сирин  үлэһиттэрэ пенсияҕа  эбии төлөбүр ылыахтара

 

30 сылтан кырата суох ыстаастаах тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлээбит уонна тыа сиригэр олорор үлэтэ суох пенсионердарга страховой пенсияларыгар 25% эбии  төлөнүө.   Ол курдук, 2019 с. тохсунньу 1 күнүттэн ыла 1333,55 солк. эбии ылыахтара. Пенсияҕа эбилик 2019 с. балаҕан ыйын 1 күнүттэн төлөнүө.

 

Пенсияҕа  тахсаллара  чугаһаабыттарга

 

2019-2020 сс. пенсияҕа тахсаллара чугаһаабыт дьоҥҥо чэпчэтиилээх кэм олохтонор — пенсияны эрдэ 6 ый иннинэ анатар бырааптаналлар.

 

Элбэх ыстаастаах  дьон

 

Элбэх ыстаастаах дьоҥҥо саҥа бэрээдэк:

— уһуннук үлэлээбит 37 сылга диэри ыстаастаах дьахталлар уонна 42 сыл ыстаастаах эр дьон  икки сылынан пенсияҕа эрдэ тахсар бырааптаныахтара.

 

Пенсия  кээмэйэ үрдүүр  (индексация) бэрээдэгэ

 

2019 с. тохсунньу ый 1 күнүттэн 2024 с. диэри пенсия кээмэйэ урукку курдук олунньу ый 1 күнүттэн буолбакка, тохсунньу 1 күнүттэн үрдүө. Сыллааҕы орто пенсия кээмэйэ биир сыл иһигэр 12 тыһ. солк., оттон Саха сиригэр биир ыйга 1300 солк. кэриҥинэн үрдүө.

2024 сылтан пенсия кээмэйэ биир сыл иһигэр иккитэ үрдэтиллиэ. Пенсия үрдүүр түгэнигэр инфляцияттан үрдүк буолуо диэн былааннанар.

 

Россия  президенин ыйааҕар  соруктар

 

Россия Президенэ Владимир Путин 2018 с. ыам ыйын 7 күнүнээҕи 204 №-дээх Ыйааҕынан киһи үйэтин уһатарга сорук туруорбута: 2024 с. — 78 сааска, 2030 с. — 80 сааска тэҥнэһиэхтээх.

 

Элбэх оҕолоох ийэлэр

 

Элбэх оҕолоох ийэлэр эрдэ пенсияҕа тахсар бырааптаннылар.

Пенсияҕа эрдэ үс оҕолоох ийэ 3 сыл иннинэ 57 сааска, түөрт оҕолоох — 4 сыл иннинэ 56 сааска тахсыахтарын сөп. Усулуобуйата — 15 сыл страховой ыстаас.

Урукку бэрээдэгинэн — 50 сааһын туолбут 5 уонна онтон элбэх оҕолоох ийэлэр 15 сыл страховой ыстаастаах буолаллара, ону таһынан оҕолор 8 саастарын ситэ иликтэрэ ирдэнэр.

 

Пенсияҕа  тахсара чугаһаабыт дьоҥҥо мэктиэ

 

Үлэ биэрээччи  пенсияҕа 5 сылынан тахсара чуга­һаа­быт дьону үлэтиттэн ууратар, биитэр, аҕа саастаах дьону үлэҕэ ылбат түгэнигэр 200 тыһ. солк. ыстараабы сүгүө эбэтэр иитэр-өйдөтөр үлэҕэ тардыллыа.

 

 

Россия үрдүнэн Урукку  бэрээдэгинэн пенсияны  анааһын

 

Аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар бэрэстэбиитэллэригэр эрдэ пенсияны анааһын бэрээдэгэ уруккунан хаалла.

Гражданскай авиация пилота, летчик-испытатель, ыарахан усулуобуйаҕа үлэлээбит, радиационнай, техногеннай саахалларга эмсэҕэлээбит, инбэлиит оҕону төрөппүт уонна иитэ ылбыт дьон эрдэ пенсияҕа тахсар болдьохторо уларыйбата.

 

Судаарыстыбаннай уонна  муниципальнай сулууспалаахтарга

 

Судаарыстыбаннай уонна муници­пальнай сулууспалаахтарга пенсия­ҕа тахсар сааһы уһатыы бэрээдэгэ  2017 сылтан саҕаламмыта. Эрдэтинэ үлэлиир эр дьон — 65, дьахтар — 63 сааһын туолуор диэри үлэ ыстааһыгар сыл ахсын 6 ый эбиллэр буоллаҕына, 2020 с. тохсунньу ый 1 күнүттэн биир сыл үлэ ыстааһыгар 12 ый эбиллиэ.

 

 

Үлэни  сүтэрбит  аҕа саастаах дьоҥҥо

 

Пенсияҕа 5 сылынан тахсаллара чугаһаабыт аҕа саастаах дьон үлэтин сүтэрэр түгэнигэр үлэтэ суоҕунан социальнай көмө  алын кээмэйэ 11280 солк. диэри икки төгүл улаатар. Социальнай көмөнү ылыы биир сылга диэри уһатыллар.

 

 

Үлэ биэрээччи эбэһээтэлистибэтэ

 

Сыл ахсын үлэ биэрээччи пенсияҕа тахсаллара чугаһаабыт үлэһиттэргэ орто хамнаһы төлөөн туран 2 күн босхо диспансеризацияны баралларын хааччыйыахтаах.

 

Нолуок  төлөбүрүгэр чэпчэтиилэр

 

Россия Президенэ Владимир Путин атырдьах ыйын 29 күнүнээҕи норуокка туһаайан этиитигэр 5 сылынан пенсияҕа тахсара чугаһаабыт дьоҥҥо сир уонна хамсаабат баай-дуол нолуокгун төлөбүрүгэр чэпчэтии көрүллэрин  туһунан сокуон барыла оҥоһулларын иһитиннэрбитэ.

Оттон билигин Россия үрдүнэн сылга биирдэ чэпчэтиинэн барыта 19 мөл. кэриҥэ пенсионер туһанар.

Холобур, билигин пенсионердар дьиэлэригэр-уоттарыгар нолуок төлөө­бөт буоллахтарына, кэнэҕэскитин киһи пенсияҕа тахсарыттан тутулуга суох 55-60 сааһыгар бу чэпчэтиинэн туһаныан сөп. Ити курдук, коммунальнай хаһаа­йыстыбаҕа, дьиэҕэ-уокка, техни­каҕа, о.д.а. көрүллэр чэпчэтиилэр оннуларынан хаалыахтара.

 

Василий ПРОКОПЬЕВ бэлэмнээтэ.

Матырыйааллар Россия Пенсионнай фондатын Саха сиринээҕи салаатын сайтыттан уонна Интернет ситимиттэн ылылыннылар.