Екатерина Никитина кыайыытын парламент үбүлүөйүгэр аныыр

Санаалара батарбатаҕа

Кэлэр ыйга өрөспүүбүлүкэбит парламена үйэ чиэппэрдээх үбүлүөйүн бэлиэтиэҕэ. Экс вице-спикер Екатерина Никитина: «Кыайыыбын олохпор үтүө өйдөбүллэри хаалларбыт, үлэлээбит-хамсаабыт Ил Түмэним бэлиэ түгэнигэр аныыбын», — диэн этэр. 70 сааска дойду таһымнаах күрэхтэһиигэ чемпион үрдүк аатын сүгэр киһи биһиги ортобутугар ахсааннаах буолуохтаах.
Ааҕааччыларбар бастаан ити күрэхтэһии туһунан кылгастык сырдатыым. Саха сирин бэтэрээн хайыһардьыттара үп-харчы өттүнэн уустуктар баар буоланнар, көтө-көтө күрэхтэһиилэргэ кыттыыны ылаллар. Россия иннинэ спортсменнарбыт Уһук Илиҥҥи уокурукка күрэхтэспиттэрэ. Ол иһин дойдуга бастыыр иһин күрэхтэһиигэ бараллара саарбахтаммыта.

Кэлэр 2020 сылга Россия хайыһары сөбүлээччилэрин Союзтара тэриллибитэ 30 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтиэхтээх. Хайыһардьыттарбыт ол күрэхтэһиигэ кыттыыны ылыахпыт диэн быһаарыммыттара. Ол эрээри сорохторго быйылгы күрэхтэһиигэ барар санаа батарбатаҕа. Ол курдук, дойду чемпионнара уонна призердара Николай Захаров, Валентина Савина, Максим Колодезников уонна Айталина Борисова күрэхтэһиигэ кыттыыны ыларга быһаарыммыттара. Дугдуруй да оҕус. Спортсменнарбыт ыраах айаҥҥа туруммуттара.
Биир дьарыктаах, этэргэ дылы, “биир өлүүгэ өлө” сылдьар табаарыстарын өйөөннөр, «Чысхаан» кулууп (бу кулууп туһунан аллараа сырдатыам. – Авт.) бэрэссэдээтэлэ Екатерина Никитина, Василиса Слепцова уонна Иван Игнатьев эмиэ чымыдааннарын хомунан барбыттара. Үтүө холобур батыһыннарыылаах буолар диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
Аны кинилэр холобурдарын баты­һан­нар, тилэх баттаһа Мирнэйтэн Иван Романов, Алексей Сивцев уонна Москваттан Лидия Аргунова күрэхтэһии буолар сиригэр көппүттэрэ.
Онон олунньу 24-29 күннэригэр улахан таһымнаах күрэхтэһии буолуохтаах Кировскай уобалас Перекоп куоратыгар уон киһилээх толору састааптаах хамаанда түмсэ түспүтэ. Хамаанда тыынын (дух) күүһэ бу буоллаҕа.

Сыыстарбатахтара

Бэтэрээн-спортсменнарбыт быйылгы хайыһарга Россияҕа бастыыр иһин күрэхтэһиигэ, төһө да өмүрэх курдук буолбутун иһин, кыттыыны ыларга быһаарыыны ылбыттара сөптөөх буолан тахсыбыта. Ол күрэхтэһии түмүгүттэн көстөр.
Хайыһардьыттарбыт ситимнээхтик дьарыктанар буоланнар, этэргэ дылы, бэйэлэригэр эркин курдук эрэллээхтэрэ. Бу күрэхтэһиигэ спортсменнарбыт чаҕылхай көрдөрүүлэри ситиспиттэрэ.
Хаһыс да сылын күрэхтэһии биир бырагырааманан ыытыллар. Ол курдук, хайыһардьыттар үс араас дистанцияҕа уонна эстафетаҕа илин-кэлин түсүһэллэр. Бэйэлэрин саастыылаахтарын бөлөх­төрүгэр 5 км дистанцияҕа Дьокуускайтан Екатерина Никитина уонна Амматтан Айталина Борисова кыһыл көмүс мэтээли ылары ситиспиттэрэ. Оттон 15 км дистанцияҕа Айталина Борисова үрүҥ көмүс, Екатерина Никитина, Васса Слепцова уонна Максим Колодезников боруонса мэтээл хаһаайыннарынан буолбуттара. Киһи эрэ киэн туттар кыайыылара, ситиһиилэрэ.
Хайыһарга Россияҕа бастыыр иһин күрэхтэһии саамай үөрүүлээх түгэнинэн Валентина Савина, Васса Слепцова уонна Лидия Аргунова састааптаах эстафетаҕа хамаанданан үһүс бириистээх миэстэҕэ тиксиилэрэ буолбута.

Түөрт күннээх күрэхтэһии түмүгүнэн Саха сирин хамаандата 29 регионтан ахсыс миэстэни ылары ситистэ. Куһаҕана суох көрдөрүү. Үс бастакы миэстэлэри Татарстан Өрөспүүбүлүкэтин, Кемеровскай уонна Самарскай уобаластар хамаандалара үллэстибиттэрин бэлиэтиибин.

«Чысхаан» туһунан кылгастык

Өрөспүүбүлүкэбитигэр бэтэрээннэр «Чысхаан» хайыһары сөбүлээччилэр кулууптара 2013 сыллаахха тэриллибитэ. Салайааччынан биир санаанан биллэр политик Екатерина Никитинаны талбыттара. Спортсменнарбыт бу сырыыга эмиэ сыыстарбатахтара.
Хайа баҕарар түмсүү, политическай партия, тэрилтэ буоллун, ыытар үлэтэ кини лидериттэн, салайааччытыттан улахан тутулуктаах. Ол курдук, «Чысхаан» кулууп чилиэннэрэ алта сыл устата араас таһымнаах күрэхтэһиилэргэ мэлдьи ситиһиилээхтик кыттыыны ылан кэллилэр. Билигин тустаах кулууп ыытар үлэтигэр-хамнаһыгар барыта 50 бэтэрээн хайыһардьыттарбыт кыттыыны ылаллар. Үгүстэрэ ааттаах-суоллаах спортсменнар буолаллар.
Билигин дойдуга хайыһарга барыта 150 спортивнай кулууп баар. Россияҕа бастакы кулууп, биллэн турар, дойдубут тэбэр сүрэҕэр Москваҕа тэриллибитэ Кинини Аҕа дойду сэриитин бэтэрээнэ, спорт маастара Николай Кузин салайан үлэлэппитэ. Ити кэнниттэн 1974 сыллаахха Свердловскай уобаласка бэтэрээн хайыһардьыттар кулууптара тэриллибитэ. Онтон ыла биир-биир араас регионнарга спортивнай кулууптар баар буолуталаабыттара.

Бары өттүнэн дэгиттэр

Биллэр политикпыт Екатерина Никитинаны бары өттүнэн дэгиттэр дьон ахсааныгар киллэриэм этэ. Ол курдук, саха дьахталларыттан массыына уруулун биир бастакынан кини туппута. Булт диэтэххэ, саатын сүгэн, айгыр-силик айылҕатын кытта алтыһа, бултуу-алтыы да барыан сөптөөх.
Екатерина Семеновна улахан дьиэ кэргэн маҥнайгы оҕото буолан, хара үлэттэн иҥнэн-толлон турбата. Аҕатыгар көмөлөһөн, эр киһи үлэтин барытын кэриэтэ үлэлиирэ. Самаан сайын салаллан кэллэр эрэ оттоон буһара-хатара. Оттук мас бэлэмнэһэрэ. Онон иҥиир-ситии буола улааппыта.

Кини айгыр-силик айылҕаны кытта ыкса ситимнээхтик алтыһан улааппыта. Оччотооҕуга саха идэһэтин этин сибиэһэйигэр кыһын ыһа-тоҕо, дэлэйдик-холойдук сиэн бүтэрэн кэбиһэрэ. Элбэх киһини аһатыы-сиэтии кыһалҕата тиийэн кэлэрэ. Екатерина Семеновна биир уостаах саатын сүгэн бултуу-алтыы барара. Кустуура. Куһаҕана суохтук ытара. Аҕатын кытта сохсолуура, туһахтыыра. Булт албастарыгар элбэххэ үөрэммитэ.
Екатерина Семеновна хайыһарынан оҕо эрдэҕиттэн дьарыктаммыта. СГУ-га да, аспирантураҕа да үөрэнэ сылдьан, дьарыгын хаалларбатаҕа. Араас таһымнаах күрэхтэһиилэргэ ситиһиилээхтик кыттыбыта. 1998-2008 сылларга өрөспүүбүлүкэ хайыһарга федерациятын бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. Оттон 2004 сыллаахха Россия хайыһарга федерациятын Президиумун чилиэнинэн талыллыбыта. Уон сыл устата ити общественнай үлэнэн дьарыктаммыта. Иллэрээ сыл Екатерина Никитинаны Россия хайыһары таптааччыларын Союһун вице-президенинэн талбыттара.
Биллэр политикпыт хайыһарынан утумнаахтык дьарыктаныыта олоҕор, үлэтигэр төһүүнэн буолбута саарбаҕа суох. Спорт киһиэхэ күүстээх куту-сүрү, ис туругу эрэ иҥэрэр аналлаах.

Людмила НОГОВИЦЫНА