Бу дойдуга сокуон кытаанаҕа үчүгэйтэн атыны аҕалбат

Холбоһуктаах Арабскай Эмираттарга айаммыттан кылгастык

Ааҕааччыларбыттан билигин киһи саамай туохха (харчыттан атын) наадыйар кэмэй, бириэмэтэй диэн ыйытыахпын баҕарабын. Сэрэйбиккит курдук, биллэн турар, киһиэхэ амарах сыһыан уонна үтүө санаа наадалар. Холбоһуктаах Арабскай Эмираттар ити хаачыстыбалар баһыйа туппут дойдулара диэтэхпинэ, сыыспатым буолуо.

Дойду, куорат ыалдьытымсаҕа — аэропортан

Бу судаарыстыбаҕа иккистээн айаҥҥа туруммут биир төрүөтүм итиннэ сытар буолуохтаах. Аэропортан уонна таможняттан дойду, куорат хайдаҕа эмиэ көстөн кэлэр дии саныыбын. Суруйуубун Дьокуускай аэропордуттан саҕалыым. Авиабилиэти регистрациялыыр кыргыттар, сөмөлүөккэ киирэргэ кэтэһэр саалаҕа киллэрэр үлэһиттэр бу тоҥуйдарын. Киһи ыйыттаҕына да, хоруйдаан быстыбаттарын, сэбэрэлэрэ кытаанаҕын. Этэргэ дылы, сырдык мичээр кыырпаҕа да сыстыбатах дьону кытта үлэлэһэр сотрудниктар. Үгүстэр маны бэлиэтии көрөр буолуохтааххыт. Ити, биллэн турар, тустаах тэрилтэ салалтата үлэһиттэригэр ирдэбилэ намыһаҕыттан маннык быһыы-майгы тахсар дии саныыбын.

Чэ, баҕар, биһиги, олохтоохтор, төһө да сөбүлээбэтэрбит, итиннэ болҕомтобутун хатаамыахпытын сөп. Оттон бу аэропортан араас сиртэн ыалдьыттар көтөллөр эбээт. Кинилэр итинник сыһыан кэнниттэн өрөспүүбүлүкэбит туһунан туох өйдөбүллээх барыахтарай?

Атын куораттарга, дойдуларга сылдьан көрөбүт ээ, аэропорт үлэһиттэрэ бу эйэҕэстэрин… Киһи эрэ санаата көтөҕүллэр.

Дьэ, итинник тоҥуй сыһыаны көрсөн, дойдубутуттан S7 сөмө­лүөтүнэн Москва куорат Домодедово аэропордугар көтөн күпсүтэн тиийдибит. Онтон тута аан дойдуга аатырбыт «Эмирейтс» авиахампаанньа көтөр аалыгар көһөн Дубайга көттүбүт. Дьиҥ чахчы аатырыан аатырбыт хампаанньа эбит. Стюартар уонна стюардессалар айанньыттарга сыһыаннара эҥкилэ суох. Аскын менюнан көрөн бэйэҥ талаҕын. Астара-үөллэрэ да мааны. Биэс чаастан ордук көтүүнү билбэккэ хаалар үчүгэй усулуобуйа. Иллэрээ сыл «Этихэд» авиахампаанньанан Абу-Дабига көппүппүт. Эмиэ биир бастыҥ үлэлээх хампаанньа буолар.

Аныгы технологияны  чахчы баһылаабыттар

Дубайга туох да мачайа суох, аппараакка хараҕыҥ сетчаткатынан таможняны ааһары үгүстэр билэр буолуохтааххыт. Түргэн үлүгэрдик таможняны аастыбыт. Трансфертпыт эҥин суох буолан, долларбытын дирхамҥа уларыттаран, такси тутаммыт отельбытыгар айаннаатыбыт. Манна уматык сыаната чэпчэки буолан, таксинан айан сыаната чэпчэкитин туһунан урут суруйан турабын. Дубайга таксистар үгүс өттүлэрэ Пакистантан сылдьаллар. Дьону кытта үлэлиир буоланнар, психологтар. Бастаан кэлбит дьону эндэппэккэ билэллэр. Онон-манан эргитэн, учуоттуур тэриллэригэр харчыны элбэхтик аахтаран албынныыллар эбит. Биһиги иккиһин сылдьар буоламмыт, итинник албыҥҥа киирэн биэрбэтибит.

Отельбытыгар тиийбиппитигэр үлэһиттэр утары көрсөннөр, чымыдааммытын багажниктан бэйэлэрэ ыланнар, нүөмэрбитигэр илдьэн биэрдилэр. Ааны да бэйэбитигэр астарбаттар. Бары мичээрдии, үөрэ-көтө сылдьаллар.

Эмираттар чахчы аныгы технологияны баһылаабыттара отелларыттан эмиэ көстөр. Хоһуҥ күлүүһүнэн эрэ лиибинэн айанныыгын. Онон атын туора киһи киирэн, ханна да барар, тахсар кыаҕа суох. Уоттарын араас режимэ элбэҕин. Күнүскү, түүҥҥү, о.д.а. Арай көрдөххө, ванна эркинэ курдаттыы көстөр өстүөкүлэ. Дистанционкаҕа кнопканы баттаатыҥ эрэ, өстүөкүлэ эркиниҥ курдаттыы көстүбэт гына маатабай өҥнөнөр. Ванна хоһугар телевизоры кытта тэҥҥэ холбонор араадьыйалаах. Онон музыка истэ-истэ суунаҕын-тараанаҕын.

Итэҕэллэрин өрө туталлара, отелларыттан эмиэ көстөн кэллэ. Ол курдук, нүөмэр ахсын ыскаапка Коран уонна көбүөр баар эбит.

Биир соһуйбутум диэн, төһө да кондиционер холбоммотоҕуна, дьиэлэрэ сөрүүнүн. Эмиэ тутуу матырыйаалын технологиятын табан эрдэхтэрэ. Итиччэ 40-тан тахса кыраадыс куйааска дьиэ иһэ сөп-сөрүүн буолар. Оттон биһиэхэ кыратык куйаас түстэр эрэ дьиэ иһэ киһи тулуйбат итиитэ буоларын, бары билэҕит.

Аан дойдуга саамай үрдүк тутуу Бурдж-Халифа, Шейх Зайда мечетин, аатырбыт Парус, Бурдж-эль-Араб отель, Дубай-молл, ыытар киһитэ суох, муора аннынан, сир үрдүнэн сылдьар метро тустарынан, этэргэ дылы, бэйэтэ туспа сэһэн. Бу сырыыга эмиэ Абу-Дабига бара сырыттыбыт. Шейх Зайда мечетин иккистээн сөҕө-махтайа көрдүбүт-иһиттибит. Дубай-моллга, мечеккэ буоллун, иһирдьэнэн-таһырдьанан кыра таксилар дьону наадалаах сирдэригэр тиэрдэн биэрэллэр. Олус үчүгэй өҥө. Мечеккэ тустаах өҥө ыалдьыттарга буор босхо оҥоһуллар.

Абу-Дабилар Шейх Зайдаларын үҥэр таҥара оҥостоллор. Оҥостумуналар даҕаны, итинник таһымҥа, сайдыыга тиийэ иликтэринэ, олохтоохтор дьиэлэринэн сылдьан, туох кыһалҕалаахтарын, туохха наадыйалларын өрүү ыйыталаһара уонна билсэрэ үһү. Ол кэнниттэн үгүс толкуйтан, төрүт олохтоохторго итинник араас чэпчэтиилэр оҥоһуллар буоллахтара. Шейх Зайда күн сириттэн күрэммитигэр, Абу-Даби куорат олохтоохторо бохоруона буолар уулуссатын дьиэлэриттэн көбүөр аҕаланнар тэлгээбиттэр. Норуотун туһугар үлэлээбит-хамсаабыт үрдүк салайааччыларын ытыктыыллара, таптыыллара мантан эмиэ көстөн кэлэр.

Үгүстэр Дубайы нефть эрэ көмөтүнэн итинник үрдүк таһымҥа, үүнүүгэ-сайдыыга тиийбит диэн сыыһа өйдөбүллээхтэр. Ол курдук, нефть тустаах судаарыстыба дохуотун баара-суоҕа 5% эрэ ылар. Ол эрээри промышленность бу көрүҥэ, куорат бастакы сайдыытыгар төрүөт буолбутун ким да мэлдьэспэт.

Нефть — сайдыы төрдө

Үгүстэр Дубайы нефть эрэ көмөтүнэн итинник үрдүк таһымҥа, үүнүүгэ-сайдыыга тиийбит диэн сыыһа өйдөбүллээхтэр. Ол курдук, нефть тустаах судаарыстыба дохуотун баара-суоҕа 5% эрэ ылар. Ол эрээри промышленность бу көрүҥэ куорат бастакы сайдыытыгар төрүөт буолбутун ким да мэлдьэспэт. Кыра да үбү-харчыны салалта таба аттаран туһаныытын холобура мантан көстөр.

Дубайга аан бастаан неби 1966 сыллаахха булбуттара. Промышленность бу салаатыттан бастакы дохуот 1969 сылтан саҕалаан киирэн барбыта. Баара-суоҕа 50 сыл анараа өттүгэр итиннэ килэйбит-халайбыт куорат туруоҕар ким да итэҕэйбэтэ. Ити кылгас кэм иһигэр үгүстэр харахтарын ортотугар Дубай куорат төһөлөөх сайынна, аан дойду дьоно-сэргэтэ сөҕөр-махтайар сиригэр-уотугар кубулуйда.

Аҥаардас 1966-1969 сылларга миграннар, үлэһит илии суотугар түөрт төгүл улааппыта. Ордук Пакистан уонна Индия олохтоохторо хото көһөн кэлбиттэр. Сууттара-сокуоннара, итэҕэллэрэ кытаанах буолан, итиччэ элбэх мигрант олохсуйбут судаарыстыбатыгар бэрээдэги тутан олордохторо. Буолаары буолан, аан дойдуга биир саамай куттала суох дойдунан аатырыан аатырар. Ол курдук, Холбоһуктаах Арабскай Эмираттарга гражданскай ыал буолуу, кыыс кэргэнэ суох төрүүрэ көҥүллэммэт. Уоруу, күлүгээннээһин, арыгылааһын, өлөрсүү диэн кэлиэ дуо? Киһи дьаархаммакка, көҥүллүк сылдьар дойдута. Уопсастыбаннай транспорга аһаабаккын, уу испэккин, ыас ыстаан ыллаҥнаппаккын. Туризм аһара сайдан, Дубайга шортиктаах кыыһы биирдэ эмэ көрсүөххэ сөп. Ол эрээри итинник таҥна-сапта сылдьар кыргыттары дьон олуонатык, кырыы харахтарынан көрөллөр. Ааспыт сырыыбытыгар Абу-Дабига маннык көстүү суоҕа.

Бэрээдэк баар, чөл олоҕу тутуһар, күүстээх итэҕэллээх буоланнар, киһи киһиэхэ сыһыана олус үчүгэй. Үөһэ этэн аһарбытым курдук, бары үөрэ-көтө, мичээрдии сылдьаллар.

Холбоһуктаах Арабскай Эми­рат­тарга төрүт олохтоохторо нэһилиэнньэ 10-11% эрэ ылаллар. Кинилэр хайдах курдук чэпчэтиилэринэн туһаналларын үгүстэр билэр буолуохтааххыт. Ол курдук, төрөөттөрүн кытта олорор дьиэ уонна харчынан көмө бэриллэр. Ыал буоллахтарына эмиэ судаарыстыба вилла бэлэхтиир. Итилэри таһынан аан дойду хайа баҕарар муннугар босхо үөрэнэр, эмтэнэр бырааптаахтар. Көмө харчыларын эргитэннэр үлэлээбэккэ да олоруохтарын сөптөөх. Шейхтэр үксүн чааһынай бөртөлүөтүнэн онно-манна бараллар-кэлэллэр. Онон үгүс дьиэлэргэ бөртөлүөт түһэр площадкалаахтар.

Билигин Дубай туризм, авиация, хамсаабат баайы-дуолу атыылааһын, үп-харчы өҥөлөрүн оҥоруу суотугар экономиката үүнэр-сайдар. Манна физическэй сирэйдэртэн, тэрилтэ дохуотуттан нолуок диэн суох. Онон бизнес сайдарыгар көҥүл экономическай куоратынан буолар.

Бу айанныахпар диэри муора уутун иһиэххэ сөптөөҕүн билбэт этим. Холбоһуктаах Арабскай Эмираттар муора уутун хас эмэ төгүл ыраастааннар, иһэн олороллор эбит. Эмиэ сайдыы биир көстүүтэ буоллаҕа.

Холбоһуктаах Арабскай Эмираттар куораттара кумах куйаарга тураллар диэтэххэ, бу ыраастарын, чэбэрдэрин. Уулуссаларыгар, тротуардарыгар биир кыырпах кумаҕы көрүөҥ суоҕа.

Эмираттар ыарахан сыаналаах дойдунан аатыраллар. Дьиэ-уот, сир сыаната ыарахан буолуон сөптөөх. Оттон бородуукта, табаар сыаналарын киһи хайдах даҕаны гынан ыарахан сыаналаахтар диэҕин табыллыбат. Ыарахан да, чэпчэки да сыаналаахтар, нэһилиэнньэ бары араҥатын учуоттааннар, маҕаһыын эгэлгэтэ баар.

Маннык сайдыылаах, бэрээдэктээх, күүстээх итэҕэллээх судаарыстыбаны кытта дойдубут эйэлээх истиҥ сыһыаннааҕа олус үчүгэй.

Людмила НОГОВИЦЫНА

Уважаемые читатели!

1. Покупая электронную версию Издания, вы осознаете, что покупаете ее исключительно для личного (семейного) пользования. Перепродажа или любая другая передача купленного вами номера газеты третьим лицам запрещается и может преследоваться по закону.
2. Обязанности продавца, в качестве которого выступает Издание, считаются выполненными с момента отправки Покупателю ссылка на скачивание купленного и оплаченного им номера газеты.
3. Стоимость газеты в розницу 30 руб.

ВАЖНО! Иногда, по независящим от Издания причинам, спам-фильтры Покупателя перебрасывают письмо с заказанной вами ссылкой в папку «Спам». Поэтому если вы не получили от нас автоматически сгенерированного письма со ссылкой, для начала проверьте папку «Спам». Если его нет и там — обращайтесь в нашу редакцию.