Сыана сиэрэ суох үрдээһинин тохтоторго

Тохсунньу 19-23 күннэригэр Бүлүү бөлөх улуустарыгар сырыытыгар  Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ П.В. Гоголев үгүс тэрилтэлэр, коллективтар үлэлэрин кытта билсистэ. Оннук көрсүһүүлэргэ улуустар олохтоохторо аһаҕас кэпсэтиигэ бэйэлэрин санааларын, толкуйдарын  этэн, сороҕор чопчу ыйытыылары биэрдилэр, ону кытта, кыһалҕалары быһаарарга көмө, өйөбүл оҥорорго көрдөстүлэр. Ол курдук, тохсунньу 22 күнүгэр Үөһээ Бүлүү улуустааҕы хаһыатын эрэдээксийэтин коллективын, общественнай корреспонденнарын кытта көрсүһүүгэ хаһыат эппиэттиир сэкирэтээрэ Кристина Яковлева Петр Васильевичка  Аһаҕас суругу туттаран туран, кытаанах коммунальнай тобохтору харайыы иһин төлөбүр сиэри таһынан үрдээбитин уонна улуус олохтоохторо долгуйалларын иһитиннэрдэ. Бу саҥа сокуон ситэри үөрэтиллибэккэ, дьоҥҥо-сэргэҕэ толору тириэрдиллибэккэ, дьүүллэһиллибэккэ тахсыбыта эмиэ туһунан боппуруоһу үөскэтэр. Маннык кыһалҕалаах ыйытыыны көтөҕөр ыстатыйа улуус хаһыатыгар тахсыбытынан, билигин дьон-сэргэ дьэ билэн, кырдьыга да долгуйар эбит.

Улуус хаһыатын суруналыыһа кылгастык балаһыанньаны билиһин­нэрбитинэн, Үөһээ Бүлүү улууһугар кытаанах коммунальнай тобохтору харайыы иһин 4-с “Западная” зонаҕа регионнааҕы оператор “Олох-дьаһах хаһаайыстыбатын Мирнэйдээҕи тэрилтэтэ” олус үрдүк уонна дьиэҕэ пропискалаах хас биир киһиттэн төлөнөр  тарыыбы олохтообут. Холобура, улуус киинигэр элбэх квартиралаах дьиэҕэ олорор киһиттэн 100,57 солк., чааһынай дьиэҕэ олорооччуттан 106,82 солк. Нэһилиэктэргэ: квартираҕа олорооччуттан 95,45 солк., чааһынайга – 101,13 солк.  Ол сыаната оннооҕор куорат статустаах Бүлүүгэ, Ньурбаҕа, Ленскэйгэ олохтоммуттан уонна бу 3 улуустааҕар лаппа үрдүк буолан тахсыбыт. Тохсунньу 21 күнүгэр баһылыктар Сэбиэттэрин мунньаҕар, бары нэһилиэктэр баһылыктара нэһилиэнньэ маннык үрдүк тарыыбы төлүүр кыаҕа суоҕун бэлиэтээбиттэр. Оттон улуус нэһилиэнньэтэ  улаханнык долгуйан, бу боппуруоһу көрөрү туруорсар.

Аһаҕас сурукка бэлиэтэммитинэн, кытаанах коммунальнай тобохтору харайыы иһин төлөбүрү киһиттэн буолбакка, хас биир дьиэттэн , квартираттан төлүүргэ диэн туруорсубуттар. Ону кытта,  Үөһээ Бүлүү улууһугар хамнас алын кээмэйинэн уонна тиийинэн олоруу минимумунан көрүөххэ диэн бэлиэтээбиттэр.

Петр Васильевич көрсүһүү кэмигэр кытаанах коммунальнай тобохтору харайыы боппуруоһугар төлөбүр сыаната үрдээһинин кытта сөпсөспөтүн уонна саҥа сокуон киириитин схемата ситэ илигин бэлиэтээтэ.Салгыы Дьокуускайга   Ил Түмэн сис комитетыгар, депутаттар болҕомтоҕо ылалларыгар үлэлэһиэхпит, СӨ олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын уонна энергетикаҕа министиэристибэтин, сыана политикатын комитетыгар сорудах биэрэн, тус хонтуруолбар ылыам диэтэ.

Салгыы “Үөһээ Бүлүү” хаһыат 2019 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи нүөмэригэр тахсыбыт матырыйаалы кытта билсиҥ.

Сыбаалка реформата: сүрүн уларыйыылар

РФ Бырабыыталыстыбатын 354 №-дээх уурааҕар олоҕуран, коммунальнай өҥөлөрү оҥоруу быраабылалара олохтоннулар. Саха сирин 5 бөлөххө арааран, биирдии операторы куонкурус быһыытынан сүүмэрдээн ылан анаатылар. Өрөспүүбүлүкэ арҕаа өттүгэр, Бүлүү бөлөх улуустарга, ол эбэтэр биһиги улууспутугар “Олох-дьаһах хаһаайыстыбатын Мииринэйдээҕи тэрилтэтэ” ХЭУо биир сүрүн оператор буолла. Манна Ленскэй, Өлүөхүмэ, Мииринэй, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү, Ньурба, Сунтаар улуустара киирэллэр.

— ТКО төлөбүрүн хомуйууну хаһааҥҥыттан саҕалыахтарай уонна төлөбүр хайдах быһыылаахтык оҥоһуллуой?

— Сокуоҥҥа ыйыллыбыт күҥтэн, ол эбэтэр 2019 сыл тохсунньу 1 күнүттэн бу төлө­бүр ааҕыллыбытынан барар. Коммунальнай өҥө иһин төлөбүрү учуоттуур анал прибор суох буоллаҕына, коммунальнай өҥө төлөбүрэ дьиэҕэ, кыбартыыраҕа хас киһи регистрациялааҕынан ааҕыллар.

Улуус киинин олохтооҕо (2000-тан 20000 тыһ. диэри ахсааннаах муниципальнай тэриллиилэргэ) чааһынай дьиэҕэ олорор буоллаҕына 106,82 солк., оттон кыбартыыраҕа олорооччу 100,57 солк. Нэһилиэк олохтоохторугар (20000 диэри ахсааннаах муниципальнай тэриллиилэргэ) тарыып туһунан. Ол курдук, чааһынай дьиэлээх 101,13 солк., кыбартыыраҕа олохтоох 95,45 солк. төлүүр буолар. Бу ыйыллыбыт сууманы дьиэҕэ биитэр кыбартыыраҕа хас киһи олорорунан көрөн ыйга суоттаан таһаараҕыт. Онтон ыйыллыбыт аадырыска биир да киһи регистрацията суох буоллаҕына, дьиэ докумуонугар бас билээччи быһыытынан сурулла сылдьар дьон ахсаанынан төлөбүр ааҕыллар.

Бу тарыыпка кытаанах бөҕү-сыыһы хомуйуу, полигоҥҥа тиэйэн илдьии, наардааһын, тулалыыр эйгэҕэ, киһиэхэ буортута суох буоларын курдук оҥоруу үлэ ыытылларын иһин өҥө төлөбүрэ киирэр.

— Олохтоохтору кытары дуогабар бат­таһыыта хайдах быһыылаахтык ыытыллыай?

— Көрдөрөр-иһитиннэрэр эйгэҕэ, ол эбэтэр Иҥтернет ситимигэр оооmg.ru/tko/dogovor  аадырыһынан уонна «Якутия» хаһыат 2018 сыл ахсынньы 28 күнүнээҕи 51 (33334) №-гэр дуогабар тиэкиһэ тахсан турар. Инньэ гынан, дуогабар аһаҕастык бэчээт эйгэтигэр тарҕанан сокуоннай күүһүн ылбытын иһин, биир сүрүн оператор хас биирдии ыалга ый түмүгүнэн төлөбүр суумата ыйыллыбыт квитанциялары ыыталыаҕа. Өҥөнү туһанааччы маннык өҥө оҥоһуллубатаҕын туһунан сүрүн оператор аатыгар суругунан иһитиннэрии ыыппатах буоллаҕына, өҥө толоруллубутунан ааҕыллар. Онон квитанцияҕа ыйыллыбыт сууманы толору төлүүрэ ирдэнэр.

— Онтон өҥө иһин төлөбүру төлүүртэн аккаастанар түгэҥҥэ ханнык миэрэлэр көрүллэллэрий?

— Кытаанах бөҕү-сыыһы дьаһайтарыы өҥө­түн төлөбүрүттэн аккаастанар быраап суох. Атын коммунальнай өҥөлөр ахсааннарыгар киирэр буолан ирдэбил эмиэ биир тэҥ. Ол курдук, чааһынай дьиэни, кыбартыыраны бас билээччи төлөбүртэн куотунар түгэнигэр аан бастаан пеня ааҕыллар, онтон салгыы ирдэбил суут нөҥүө толотторуллар.

— Сыбаалкаҕа чааһынай тиэхиньикэлээх дьон сырыытын хайдах хонтуруоллуоххутуй?

— Федеральнай нуормаламмыт базаҕа олоҕуран, сыбаалка, ол эбэтэр полигон сабыылаах объегынан ааҕыллар, хонтуруоллуур-аһардар режимнээх. Сокүон ыйарынан, кытаанах бөҕү-сыыһы дьаһайар, тиэйэр аналлаах, анал көҥүллээх, лицензиялаах эрэ тиэхиньикэ полигон иһигэр киирэн тахсар бырааптаах.

— Нэһилиэнньэҕэ ханнык чэпчэтиилэр баар буолуохтарай?

— 2019 сыл тохсунньу 1 күнүттэн кьтаанах бөҕү-сыыһы дьаһайтарыы иһин төлөбүр коммунальнай өҥө ахсааныгар киирэр. Онон коммунальнай өҥөлөргө ааҕыллар чэпчэтиилэр бары көрүллүөхтээхтэр.

— “Субсидия Агенствота” тэрилтэ аныыр төлөбүрүн ахсааныгар бу төлөбүр киириэ дуо?

— “Субсидия Агенствота” тэрилтэни кытары сөбүлэҥ баттаһыытыгар үлэ ыытылла турар. Онон бу боппуруос дьүүллэһиигэ сылдьар. Үлэбит хаамыытын, уларыйыылар тустарынан хаһыакка бэчээттэнэн тахсар буолуохтара диэн эрэннэрэбит.

— Биир сүрүн оператор быһыытынан инники үлэҕитин хайдах быһыылаахтык көрөҕүт ?

— Реформаны бэйэтин инникилээх бырайыак диэн сыаналыыбын. Кытаанах бөҕү-сыыһы наардаан хомуйууга уонна кубулутан, уларытан оҥорон туһаҕа таһаарыыны тэрийии, аныгы олох ирдэбилигэр эппиэттиир наардыыр сыахтары арыйан үлэлэтии, кытаанах бөҕү-сыыһы табыгаһа суох миэстэлэргэ быраҕыыны тохтотор сыаллаах, бөҕү анал полигоннарга тиэйиини нэһилиэнньэ 100% толорорун хааччыйары ситиһэр сыаллаах улахан үлэ күүтэр. Хас биирдии куорат, улуус киинэ, нэһилиэк, тулалыыр айылҕабыт ыраас буоларын туһугар регионнааҕы оператор үлэтэ кэскиллээх буолуоҕа.

* * *

Биһиги улууспутугар уопсайа 12 үлэһит­тээх кытаанах бөҕү-сыыһы дьаһайар үлэҕэ көҥүл ылбыт анал лицензиялаах “Полигон” ТКО оператора, чааһынай урбаанньыт Василий Прокопьев урукку өттүгэр үлэлии олорбутун курдук үлэлиэҕэ. Реформаҕа сөп түбэһэ тэриллэн, номнуо үлэтин хаамыытын тэтимирдибит бэлэм тэрилтэлээх урбаанньыт биир сүрүн оператор иһигэр киирбитэ үлэтигэр көмөлөөх буолуо диэн эрэнэбит.

Үлэбит ыыра кэҥиэхтээх

Василий ПРОКОПЬЕВ, “Полигон” ТКО оператора:
— Олохтоох дьаһалта анаабыт миэстэлэригэр, ол эбэтэр 43 сиргэ бөх быраҕар улахан ууруналары туруордубут. Тымныы бириэмэҕэ нэдиэлэҕэ иккитэ бөҕү сыбаалкаҕа таһаара турабыт.
Сотору кэминэн “Бүлүү” федеральнай суолун тайаан сытар уонна чугас эргин Үөдүгэй, Кэнтик нэһилиэктэрин баһылыктарын кытары дуогабардаһыахтаахпыт. Онтон салгыы өрүс уҥуоргу нэһилиэктэри кытары үлэлэһиэхпит. Оччоҕо үлэбит ыыра кэҥиэхтээх. Маныаха хас биирдии нэһилиэк баһылыга бөҕү тиэйиигэ анаан айан суолун схематын оҥорон бэлэмниэхтээх, бөх ууруналара турар миэстэлэрин аныахтаах, ханнык тэрилтэлэргэ өҥө оҥоһулларын ыйыах­таах. Сэлиэнньэ баһылыга Максим Филиппович Силигиянов сэниэлээхтик ылсан, улуус киинигэр ууруналары туруоруу үлэтэ тэтимнээхтик тэриллибитэ хайҕаллаах. Атын баһылыктар эмиэ бу үлэни холобур оҥостон күүскэ ылсан үлэлэһэллэрэ буоллар диэн баҕа санаалаахпын.

Кристина Яковлева,

“Үөһээ Бүлүү” хаһыат