Адаптивнай спорт дириҥ ис хоһоонноох

Спорт – барыбытын кынаттыыр

Быһайын Аммаҕа ыытыллыбыт Саха сирин норуоттарын оонньууларыгар адаптивнай спорт көрүҥнэригэр күрэхтэһиилэр олус көхтөөхтүк, өрө күүрүүлээхтик ааспыттара. Спортсменнары кытта кэпсэтэн көрдөххө, бары үөрбүттэрэ, сүргэлэрэ көтөҕүллүбүтэ сөхтөрбүтэ. Биһигини атарахсыппакка, маннык улахан спорт аренатыгар тэҥҥэ киллэрбиттэрэ наһаа да үчүгэй диэн этэллэрин үгүс киһиттэн истибитим. Дьон-сэргэ  сэргэхсийбитин, кынаттаммытын олус үөрэ көрбүтүм.

Алтынньы 24 күнүгэр Ил Түмэн ыччат, физическэй култуура уонна спорт дьыалаларыгар сис кэмитиэтэ “Спорт — олохпут аргыһа” бэдэрээлинэй бырайыак чэрчитинэн Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр адаптивнай физическэй култуура уонна спорт сайдыытын туһунан төгүрүк остуолу ыытта.

Сүрүн дакылааты СӨ Спорка уонна физическэй култуураҕа миниистирэ Иннокентий Григорьев оҥордо. Салгыы СӨ адаптивнай спорка федерациятын бэрэссэдээтэлэ Николай Дегтярев уонна Бүтүн Россиятааҕы инбэлииттэр обществоларын Саха сиринээҕи филиалын бэрэссэдээтэлэ Екатерина Емелина үлэлэрин туһунан иһитиннэрдилэр.

Тэрээһини иилээн-саҕалаан кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Михаил Гуляев ыытта. Киирии тылыгар: «Чэгиэн киһиэхэ хамсаныы-имсэнии чөл туругун илдьэ сылдьарыгар наадалаах, оттон инбэлииккэ ирдэбил кэриэтэ турар. Эти-сиини эрчийии доруобуйаҕа туһата муҥура суох. Ону ааһан, бу киһи ис туругун, уйулҕатын тупсарар, социальнай адаптацияны ааһарга улахан көмөлөөх ураты ньыма буолар», — диэн норуот дьокутаата бэлиэтээтэ.

Кэлиҥҥи кэмҥэ адаптивнай физкультураҕа, спорка болҕомто улаатта. Ол эрээри бу өттүгэр инникитин өссө күүстээх үлэ күүтэр диэн мустубут дьон бэлиэтээтэ. Норуот дьокутааттара адаптивнай физкультура, спорт сайдыытыгар анал үөрэхтээх исписэлиистэр тиийбэттэрин тоһоҕолоон бэлиэтээтилэр. Норуот дьокутаата Яков Ефимов спорт министиэристибэтин матырыйаалын билсэн баран: “Спорт диэн баран муннукка ытаабыт Чурапчыга адаптивнай спорка анаан тоҕо биир да тренер суоҕуй?” — диэн мунаарда. Холобур, Амма улууһугар 3 анал исписэлиис баар эбит буоллаҕына, бэл, Дьокуускай куоракка үөрэхтээх киһи суоҕун тэҥэ.

Билигин адаптивнай физкультураны инбэлииттэр олохторугар хото киллэрэр сорук турар. Бэдэрээлинэй таһымҥа улахан үлэ ыытыллар. 2007 с. «Арассыыйа физическэй култууратын уонна спордун туһунан” сокуон олоххо киирбитэ. Манна адаптивнай спорду өйүүргэ улахан болҕомто ууруллубута көстөр. Сыл буолаат «Паралимпийскай спорт туһунан» сокуон баар буолбута ону бигэргэтэр. Билиҥҥи туругунан, бүтүн дойду үрдүнэн адаптивнай көрүҥҥэ 60-ча спорт тэрилтэтэ үлэлиир.

Норуот дьокутаата Феодосия Габышева оҕо адаптивнай спордугар болҕомто уурар наадатын эттэ.

Норуот дьокутаата Владимир Прокопьев адаптивнай спорка баар кыһалҕалары учуоттаан, туспа концепция оҥоһуллара уолдьаспытын, итиэннэ муниципалитеттарга бу эйгэни өйүүллэрин ситиһэр наадатын бэлиэтээтэ.

Вице-спикер Антонина Григорьева саҥа бэдэрээлинэй сокуоннар ылыллан, адаптивнай спорка саҥалыы ирдэбиллэр киирдилэр, онон чуолаан олохтоох  салайыныы уорганнара бу эйгэҕэ үлэ ыыталларыгар кыах бэрилиннэ диэн эттэ: “Билиҥҥи туругунан чахчы кыһаллар, өйдүүр, эппиэтинэстээх эрэ баһылыктаах улуустар үлэлэрэ үчүгэй көрдөрүүлээх. Онон миэстэтигэр үлэ барара уолдьаста. Маны таһынан, саҥа сокуон барыла оҥоһулла сылдьарынан сибээстээн, регионнарга спорт нөҥүө инбэлиит оҕолор доруобуйаларын көннөрөллөрүгэр материальнай-техническэй базаны тэрийии, стандартары оҥоруу баар буолуохтаах», — диэн эттэ. Дьокутааттары, ситэриилээх былаас уорганнарын бэдэрээлинэй таһымҥа этии киллэрэллэригэр ыҥырда.

Норуот дьокутаата Мария Христофорова адаптивнай спорду салгыы сайыннарыыга СӨ Спорка уонна физическэй култуураҕа министиэристибэтэ бэдэрээлинэй структуралары кытта ситэ үлэлээбэт диэн бэлиэтээтэ. Итиэннэ инбэлииттэр дьарыктанар «Самородок» дьиэтигэр анал лифт атыылаһыллан баран оҥоһулла илигин сүрүргээтэ. Манна хайаан да харчы көрүллэн, доруобуйаларыгар хааччахтаах дьон сылдьарыгар табыгастаах усулуобуйаны тэрийэр наадатын тоһоҕолоон эттэ. Аны туран, 6 тыһ. миэстэлээх сылы быһа үлэлиэхтээх улахан «Полярная звезда» лааҕыр бырайыактыыр, сметалыыр докумуонугар инбэлиит оҕолорго эмиэ усулуобуйа баар буолуохтааҕын туруоруста.

Маны таһынан, норуот дьокутааттара улуустарга адаптивнай спорт отделениеларын булгуччу аһар наадатын бэлиэтээтилэр. Биир тутаах уонна сытыы боппуруоһунан тренердэргэ хамнаһы төлөөһүн тардыылыктаах буоларын тохтоторго, үлэлии-хамсыы сылдьар дьоҥҥо түптээх өйөбүл наадатын ыйдылар.

Норуот дьокутааттара, бу ылан көрдөххө, бары да спортан тэйиччи сылдьыбат дьон. Ол курдук, көҥүл тустууга спорт маастара, норуот дьокутаата Иван Данилов: “Хамнас боппуруоһугар үлэ сыысхала суох барыахтаах, оччоҕо эрэ ситиһии баар буолуоҕа. Манна тустаах уорганнар үлэлэрин күүһүрдэр наада», — диэн эттэ.

Спорт эйгэтигэр үгүс сыратын биэрбит, бары ымпыгын-чымпыгын билэр дьокутааттар Михаил Гуляев, Юрий Баишев адаптивнай спорт уонна физическэй култуура сайдыытыгар, бастатан туран, спорт пропагандата суох сайдыбат диэн эттилэр, иккиһинэн, үп-харчы тыырыытыгар уонна миэстэтигэр өйөбүл наадатын бэлиэтээтилэр.

Түмүккэ, норуот дьокутаат­тара хас биирдии тустаах уорган эппиэтинэһи ылынан, салгыы үлэ миэстэтин тэрийиигэ, үбүлээһиҥҥэ, исписэлииһи бэлэмнээһиҥҥэ, күрэхтэһиилэри тэрийиигэ, сырыыны-айаны өйүүргэ болҕомто уурарга, маны таһынан, доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолор дьарыктанар адаптивнай спорт оскуолаларын уонна элбэх функциялаах спорт киинин арыйарга диэн эрэкэмэндээссийэни ылыннылар.

Киһи чөл, чэгиэн туруктааҕар доруобуйатыгар болҕомто уурбат. Оттон тугуҥ эрэ ыарыйда да, күнүҥ өлбөөрөргө дылы буолар, ыалдьартан илии арахпат диэн өс хоһоонун онно дьэҥкэ өйдүүгүн. Оттон үйэлэрин тухары өрүттүбэт доруобуйалаах дьон кыһалҕатын саныахха ыарахан. Үгүс өттүгэр доруобуйатыгар хааччахтаах дьону олох бары эйгэтигэр туора тутуу баар диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Ол иһин маннык киһи муунтуйара, санааҕа-онооҕо ылларара кэмнээх буолуо дуо…

Кэлиҥҥи кэмҥэ адаптивнай спорт көрүҥнэрэ сайдан иһэллэрэ санааны көтөҕөр. Бу эти-хааны эрчийии, чэбдигирдии буоларын ааһан, инбэлииттэр адаптивнай спорт нөҥүө сэргэхсийэллэр, олохторугар саҥа сүүрээни киллэрэллэр, аралдьыйаллар, тулалыыр эйгэни кытта алтыһан, адаптацияны ааһалларыгар улахан көмө буолар.

Санаабын этэбин

Гаврил Чемоханов, Өрөспүүбүлүкэтээҕи инбэлииттэр уопсастыбаларын чилиэнэ, диализниктар уонна трансплантацияны ааспыт дьон ыккардыларыгар ыытыллыбыт Европа чемпионатын призера: «Биһииэхэ диализниктарга уонна уорганнарын трансплантациялаппыт инбэлииттэргэ спорт сорох көрүҥэ көҥүллэммэтэ хомолтолоох. Ол иһин күрэхтэһиилэри бэйэбит күүспүтүнэн ыытабыт. Муҥ саатар өрөспүүбүлүкэ таһымыгар чэпчэки атлетиканы, сүүрүүнү, харбааһыны, дартс, теннис уо.д.а. көрүҥнэргэ биирдиилээн күрэхтэһиилэри тэрийэргэ көмө баара буоллар, адаптивнай спорка сыстар, кыттар дьон ахсаана биллэ элбиэ этэ».

Владимир Балынец, Арассыыйа спордун үтүөлээх маастара, Лондоҥҥа ыытыллыбыт Паралимпиада призера: «Олимпиадаҕа, Паралимпиадаҕа, Сурдлимпиадаҕа кыттыан сөптөөх кыахтаах спортсменнарга аналлаах, харчынан, үбүнэн өйүүр олимпийскай бырагыраама баара буоллар, итиэннэ урукку курдук, бастыҥ көрдөрүүлээх спортсменнары бириэмийэлээһин билигин оҥоһуллубат буолбута хомолтолоох. Киһи эрэх-турах сананан, олимпиадаҕа күүстээхтик дьарыктанарыгар бу улахан төһүү күүс буолуо этэ».

Ирина Ханды

Уважаемые читатели!

1. Покупая электронную версию Издания, вы осознаете, что покупаете ее исключительно для личного (семейного) пользования. Перепродажа или любая другая передача купленного вами номера газеты третьим лицам запрещается и может преследоваться по закону.
2. Обязанности продавца, в качестве которого выступает Издание, считаются выполненными с момента отправки Покупателю ссылка на скачивание купленного и оплаченного им номера газеты.
3. Стоимость газеты в розницу 30 руб.

ВАЖНО! Иногда, по независящим от Издания причинам, спам-фильтры Покупателя перебрасывают письмо с заказанной вами ссылкой в папку «Спам». Поэтому если вы не получили от нас автоматически сгенерированного письма со ссылкой, для начала проверьте папку «Спам». Если его нет и там — обращайтесь в нашу редакцию.