664

17 ноября 2017 в 16:14

“Тэрилтэ үлэтэ тохтуур, хамнас тардыллар”

Ил Түмэн мунньахтыыр саалатыгар “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр уопсай туһаныллар регионнааҕы уонна муни­ципальнай суолталаах суолларга ыарахан таһаҕаһы тиэйэр тырааныспар сырыытын быстах кэмҥэ хааччахтааһын” диэн темаҕа “төгүрүк остуол” буолан ааста.

Бу сокуону толоруу уонна манна уларытыыны киллэрии тула улахан мөккүөрдээх кэпсэтиини Ил Түмэн экономика, инвестиция уонна бырамыысыланнас политикатыгар, предпринимательствоҕа, туризмҥа уонна инфраструктура сайдыытыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ  Виктор Федоров салайан ыытта.


Саас ахсын суол алдьаныыта баар суол. Бу бырыы да бадараан кэмҥэ таһаҕас тиэйбит улахан массыына буор суолу биирдэ тоҕу сүүрэн кэбиһэр. Бэл, асфальт да суол бу кэмҥэ быһыта-орута үктэнэр, кэбириир диэн исписэлиистэр этэллэр. Суол суох буолла да, сырыы-айан тохтуур, олоххо-дьаһахха суолталаах үлэ-хамнас ыһыллар, ас-таҥас, эмп-томп тиэйиитэ атарахсыйар. Этэргэ дылы, экономикаҕа бу улахан охсуулаах. Ол иһин чуо­лаан маннык кэмҥэ регионнааҕы уонна ис суолталаах суолларга ыарахан таһаҕаһы тиэйэр тырааныспар сырыытын быстах кэмҥэ хааччахтааһын туһунан сокуон олоххо киирбитэ. Билиҥҥи туругунан, сокуон ыам ыйын 25 күнүттэн бэс ыйын 25 күнүгэр дылы тутуһуллар.

Мунньахтааччылар бу сы­рыы­га 4 боппуруоһу көр­дү­лэр. Ол курдук, Саха Өрөс­пүү­бүлүкэтин Бырабыыталыс­ты­батын көрүү­түгэр маннык боппуруостар киирдилэр:
● «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр массыына суолун уонна суол үлэтин туһунан» сокуоҥҥа экономическай хайысхалаах уларытыыны киллэрэр туһунан, чуолаан ыйааһынныыр пууннары туруоруу, айаҥҥа көҥүлү ылыы төлөбүрүн киллэрии, биирдиилээн суолга ыарахан таһаҕаһы таһыы тэтимин үөрэтии;
● өрөспүүбүлүкэ экономикатыгар суолталаах суолу-ииһи алдьаппат туһугар сааскы өттүгэр сырыыны быстах хааччахтааһын кэмигэр регионнааҕы суолталаах массыына суолун кыттыылаахтарын испииһэктэрин хаттаан көрүү;
● быстах хааччахтааһын кэми­гэр 12 тоннаттан үрдүк ыйаа­һыннаах тырааныспарга бэриллэр көҥүл уонна ыйаа­һынныыр пуун үлэтиттэн суол фондатыгар киирэр харчыны, чуолаан, ити сууманы хомуйбут суол учаастагын өрөмүөннээһиҥҥэ ыытыы;
● массыына суолугар тахсар хоромньуну суоттааһыны саҥаттан көрөргө уонна өрөс­пүүбүлүкэ уопсай туттуллар, регионнааҕы уонна ис суолталаах суолларыгар улахан кэриҥнээх, ыарахан ыйааһыннаах таһаҕаһы тиэйэр массыыналарга анал көҥүлү ылыы сыанатын чэпчэтии.


Өрөспүүбүлүкэ тырааныс­парын уонна суолун ха­һаа­йыстыбатын миниистирин солбуйааччы Сергей Владимиров бу сокуон чэрчитинэн улахан кээмэйдээх уонна ыарахан ыйааһыннаах таһаҕаһы тиэйбит массыыналар хоромньуну таһаарбыттарын суотугар 2017 сыллаахха суол фондатыгар 503 мөлүйүөн харчы киирбит диэн иһитиннэрии оҥордо. “Саамай улахан хоромньуну «АЛРОСА» акционернай хампаанньа оҥорбут уонна ону толору толуйбут. Бу киирбит харчыны регионнааҕы суолталаах Анаабыр суолун өрөмүөнүгэр уонна көрүүгэ-истиигэ ыыттыбыт. Итиэннэ 18 мөлүйүөнү Хаҥалас улууһун «Умнас» суолугар массыына ыйааһынын хонтуруоллуур пууну тупсарыыга уктубут”, — диэн Сергей Николаевич иһитиннэрдэ.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Массыына суолун управлениетын генеральнай дириэктэрин солбуйаачы Анатолий Потапов ити үөһэ этиллибит суума быстах кэмнээх хааччахтааһын кэмигэр бэриллэр көҥүллээһинтэн уонна хоромньуну толуйууну таһынан ыстараап төлөөһүнүттэн эмиэ киирэр диэн тоһоҕолоото. “Маны таһынан, билиҥҥи кэмҥэ биһиги тэрилтэбит таһаҕас тиэйбит массыына кээмэйин, ыйааһынын хонтуруоллуурга фото-видео тэрилин туруоруу боппуруоһун ырыта сылдьар”, — диэн тэрилтэ былаанын үллэһиннэ.

 

______________________________________

Суол суох буолла да, сы­рыы-айан тохтуур, олоххо-дьаһахха суолталаах үлэ-хамнас ыһыллар, ас-таҥас, эмп-томп тиэйиитэ атарахсыйар. Этэргэ дылы, экономикаҕа бу улахан охсуулаах. Ол иһин чуо­лаан маннык кэмҥэ регионнааҕы уонна ис суолталаах суолларга ыарахан таһаҕаһы тиэйэр тырааныспар сырыытын быстах кэмҥэ хааччахтааһын туһунан сокуон олоххо киирбитэ. Билиҥҥи туругунан, сокуон ыам ыйын 25 күнүттэн бэс ыйын 25 күнүгэр дылы тутуһуллар.

______________________________________

Норуот депутата Алиш Мамедов этэринэн, маннык хааччахтааһын тутуу үлэтин улаханнык харгыстыыр. «Биһиги маннык дьайыынан суолу харыстыыбыт диибит. Суолу харыстыыр наадата суох. Ол кэриэтэ үчүгэй, бары ирдэбилгэ эппиэттиир суолла тутуоҕуҥ. Кыһыыта диэн, ыстарааптыыр буолан баран, бу өттүгэр хонтуруолу күүһүрдүөххэ, тоҕо ким эрэ биир рейскэ 17800 солкуобайдаах көҥүл ылан айанныахтааҕый, оттон сорох уоран сылдьара да көҥүл. Мин бу суолтан киирэр харчыны ол-бу кэтиир-маныыр тэрили туруорарга бараабакка, суол өрөмүөнүгэр ыытыҥ диэн этии киллэрэбин».


Алиш Мамедов этиитин “Стройкон” тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ Иван Полушкин өйөөтө: «Кырдьыгынан эттэххэ, Саха сиригэр тутуу үлэтин кэмэ кылгас. Саамай үлэ күөстүү оргуйар кэмэ ити хааччахтааһын болдьоҕор сөп түбэһэр. Матырыйаал таһыытын, буор, цемент тиэйиитин үлэтин бу сокуон чахчы харгыстыыр. Көрдөххө, кылгас кэм эрээри, бу түмүгэр аналлаах тэрилтэлэр үгүс ночоокко киирэллэр. Тэрилтэҥ үлэтэ тохтуур, үлэһиттэриҥ хамнастара тардыллар, үлэ болдьоҕо тохтор».
Биллэн турар, суолга-иискэ наадыйар тутуу үлэһиттэригэр биир ыйдаах хааччахтааһын үлэни харгыстыыра улахан ночооттоох. Түмүккэ, мунньах кыттыылаахтара өрөспүүбүлүкэ регионнааҕы уонна муниципальнай суолталаах суолларыгар тахсар хоромньуну ааҕарга-суоттуурга уонна анал көҥүлү биэрии сыанатын чэпчэтэр туһунан боппуруоһу хос көрөргө диэн быһаардылар. Бэрэссэдээ­тэл Виктор Федоров бу үгүс мөккүөрдээх сокуоҥҥа уларытыыны киллэрии туһунан туһааннаах министиэристибэни кытта ыкса үлэлэһэн быһаарыахпыт диэн эрэннэрдэ.

Ирина Ханды.

Поделиться