Экологияҕа бырайыактар уонна этиилэр

«Генеральная   уборка»   бырайыак   түмүктэрэ

ОНФ Киин штабын хос бэрэссэдээтэлэ, Госдума вице-спикерэ Ольга Тимофеева кэпсээбитинэн, балтараа сыл устатыгар ОНФ «Сыбаалкалар интерактивнай карталара» (http://kartasvalok.ru/) ресурсатыгар 20 042 туруорсар этии киирбит, ол иһигэр 8 573 сыбаалканы суох оҥорор кыаллыбыт.

«Үлэ салҕаныаҕа. Бастатан туран куораттар чэрчилэригэр баар сыбаалкалары суох оҥоруохха наада, ити туһунан Президент сыллата Федеральнай Мунньахха оҥорор этиитигэр ыйбыта. Куораттарга биһиги 14,2 тыһ. сыбаалка баарын аахпыппыт. Ол эрээри саамай сүрүнэ – хомуллубут бөх-сах оннугар саҥаттан хайалар үөскээбэттэрин туһугар салааны саҥардыы», – диэтэ Тимофеева.

Маныаха кини «бөх» реформата наадалаах тэтиминэн ыытыллыбатын бэлиэтээтэ. «Саҥа «оонньуу быраабылаларыгар» көһүөххэ диэри сыл аҥаара хаалла. Ол эрээри биһиги регионнарга ыйытыылардаахпыт. Ыам ыйын 1 күнүгэр диэри кинилэр регионнааҕы оператордары талыахтаах этилэр. 10-ча регион баччааҥҥа диэри куонкурустары түмүктүү иликтэр, оттон Москваҕа, Пермь кыраайыгар уонна Самара уобалаһыгар куонкурустар саҕалана да иликтэр», – диэтэ Тимофеева.

Ону таһынан, кини эппитинэн, регионнар үгүстэригэр реформа сүрүн докумуона – тобохтору харайыы сирдээҕи-уоттааҕы схемалара – уопсастыбаннаһы кытта дьүүллэһиини ааспатахтар. Баччааҥҥа диэри экологическай иһитиннэрии уонна онно тииһинии туһунан сокуон суох. Тобохтору харайыыга регионнар икки ардыларынааҕы территориальнай схемалар тустарынан боппуруос быһаарыллыбатах. Президент ити сорудахтарын толоруу болдьохторо ааспыттар.

«Экология» национальнай бырайыакка  этиилэр

ОНФ экспердэрэ “Экология” национальнай бырайыакка киллэриигэ анаан бэйэлэрин көҕүлээһиннэрин Россия Айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа министиэристибэтигэр ыыппыттарын кэпсээтилэр.

«Уопсастыба этиилэриттэн биирдэстэринэн экологияҕа туспа министиэристибэни тэрийии буолар, ити тэрилтэ айылҕаны харыстааһын үлэтин бүтүннүү бэйэтигэр ылыныахтаах, оччоҕуна айылҕаны туһаныы уонна тулалыыр эйгэни харыстааһын соруктара араарыллыахтара этэ. Холобурга, Госдумаҕа икки идэтийбит кэмитиэт баар – Айылҕа ресурсаларыгар, бас билиигэ уонна сир сыһыаннаһыыларыгар итиэннэ Экологияҕа уонна тулалыыр эйгэни харыстааһыҥҥа кэмитиэттэр», – диэн бэлиэтээтэ экология кыһалҕаларыгар уонна ойууру харыстааһыҥҥа ОНФ уопсастыбаннай мониторинын Киинин сүрүннээччитэ, Госдума депутата Владимир Гутенев.

Эмиэ быйыл ОНФ экспердэрэ судаарыстыбаннай былаас федеральнай уорганнарын кытта кутталы үөскэтиэн сөптөөх (ол иһигэр экологияҕа буортуну оҥорор) объектары хонтуруоллуур уопсай автоматизацияламмыт системаны үлэҕэ киллэрэр былааннаахтар. «Итинник объектар ортолоругар – бөҕү мунньар полигоннар, уу ханааллара, промышленнай тэрилтэлэр, ону сэргэ эргиэн кииннэрэ. Ону таһынан, биһиги бөҕү тиэйэр техникаҕа барытыгар ГЛОНАСС систематын туруорары итиэннэ тобохтору харайыыга кэһии иһин көннөрөр үлэлэри киллэриини уонна техниканы былдьааһыны туруорсабыт», – диэн иһитиннэрдэ Гутенев.

Ону таһынан, ОНФ экспердэрэ ойууру чөлүгэр түһэриини ыытыы чааһыгар,  маны сэргэ санитарнай кэрдиини анааһыҥҥа уонна ыытыыга, кэрдиллибит маһы экспорга ыытыыга, ону сэргэ ойуур туругун быһаарыыга, маһы биометрическай ньыманан учуоттааһыны киллэриигэ Рослесхоз боломуочуйаларын кэҥэтиини  туруорсаллар.

Сыбаалкалары   суох  оҥорууга   куораттар рейтиннэрэ

Пресс-конференцияҕа ОНФ экспердэрэ нэһилиэн­ньэлээх пууннар чэрчилэригэр булуллубут уонна суох оҥоһуллубут сыбаалкалар ахсааннарынан куораттар рейтиннэрин билиһиннэрдилэр. ОНФ «Сыбаалка интерактивнай картата» ресурсатын дааннайдарынан, лидердэринэн Искитим (Новосибирскай уобалас), Нижнекамскай уонна Бугульма (Татарстан), Барнаул (Алтай кыраайа), ону сэргэ Тамбов (Тамбов уобалаһа) буолбуттар. Хаалыылаахтар ахсааннарыгар Тобольскай (Тюмень уобалаһа), Чебоксары (Чувашия), Первоуральскай (Свердловскай уобалас), Вязьма (Смоленскай уобалас), Бологое (Тверь уобалаһа) ааттаммыттар. Ити рейтиҥҥэ “Сыбаалка интерактивнай картатыгар” бэлиэтэммит кыһалҕалаах куораттар эрэ киирбиттэр.

«Биһиги сыалбыт, бастатан туран, куораттар уонна нэһилиэн­ньэлээх пууннар чэрчилэринэн көҥүлэ суох сыбаалкалары булан ылыы, кинилэри суох оҥорууга Президент ыйааҕын дьиҥнээхтик толорор туһугар кыаллары барытын оҥоруу итиэннэ ону олоххо киллэриигэ былаас уорганнара көтүмэх сыһыаннара суох буолуутун ситиһии буолар. 14 210 – бу дойду үрдүнэн баар куорат сыбаалкаларын уопсай ахсаана, ити “Сыбаалка интерактивнай картата” диэн биһиги ресурсабытыгар тобохтору харайыы эйгэтигэр булуллубут бары проблемалартан 72 % тэҥ. ОНФ активистарын үлэтин түмүгэр, 6 545 куорат сыбаалката номнуо суох оҥоһуллубут, 5 975 сыбаалка туһунан былаас уорганнарыгар этии киирбит, оттон хаалбыт 1 690 сыбаалкаҕа активистарбыт үлэ ыыталлар. Куоракка булуллубут сыбаалкалар туһунан бары дааннайдары чугастааҕы кэмҥэ РФ Айылҕа харыстабылыгар министиэристибэтигэр ыытыахпыт уонна кинилэри суох оҥорууну бэйэбит хонтуруолбутугар тутуохпут», – диэтэ ОНФ “Генеральная уборка” бырайыагын сүрүннээччи Дмитрий Миронов.

Дойду регионнарыгар «от   күөх   хаххалары» үөскэтии

Норуот фронун бэрэстэбиитэллэрэ Россия сиригэр-уотугар «от күөх хаххалары» үөскэтии түмүктэрин билиһиннэрдилэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ  регионнар кииннэрин үс гыммыттан биириттэн ордугар ойуур-паарка от күөх курдааһыннара үөскээтилэр. ОНФ активистара итинник курдааһыннары бары регионнарга тэрийии үлэтин хонтуруолга туталлар.

«Бүгүҥҥү күҥҥэ 30 региоҥҥа сокуону оҥорор мунньахтар регионнар кииннэрин тула «от күөх хаххалары» үөскэтэр туһунан быһаарыы ылыннылар. 9 региоҥҥа ойуур-паарка от күөх курдааһыннарын үөскэтии боппуруоһа сокуону оҥорор мунньахтар көрүүлэригэр сылдьар. Онтон атын регионнарга «от күөх хаххалар» тустарынан хадатаайыстыбалар регионнааҕы уопсастыбаннай палааталарга бааллар», – диэтэ Гутенев.

Кини эппитинэн, ойуур-паарка от күөх курдааһыннарын үөскэппит регионнар ортолоругар лидердэр да, хаалыылаахтар да бааллар. «Лидеринэн Кировскай уобалас буолар: кини «от күөх хаххатын» иэнэ 175 тыһ. гааҕа тэҥ. Салгыы: Ивановскай уобалас – 71 654 га, Тюмень уобалаһа – 66 849 га, Рязань уобалаһа – 68 050 га, Вологодскай уобалас – 65 848 га. Рязаҥҥа биһиги активистарбыт 70 тыһ. га кэриҥэ уопсай иэннээх «от күөх хахханы» үөскэтэри таһынан, ити сир-уот кадастр учуотугар туруорулларын ситиспиттэр. Ойуур-паарка от күөх курдааһыннарын үөскэтиигэ хаалыылаахтарынан көмүскүүр функцияны толорууга «от күөх хаххаларын» иэнэ ситэтэ суох регионнар буолаллар. Бу – Воронеж уобалаһа, онно сокуон ылыллыбыта эрээри, «от күөх хахха» иэнэ олохтоммотох. Салгыы Амур уобалаһа – 19 га, Ингушетия Өрөспүүбүлүкэтэ – 44,2 га, Адыгея Өрөспүүбүлүкэтэ – 160 га уонна Оренбург уобалаһа – 167,8 га », – диэн түмүктээтэ Гутенев.