Нэһилиэк дьокутааттара билбэттэрэ элбэх…

Урукку састааптан 8 дьокутаат хат быыбарданан үлэлии сылдьар

«Улуус Мунньаҕа» анал балаһаҕа дорооболоруҥ! Бүгүҥҥү нүөмэр анал балаһатын ыалдьыта – Нам улууһун дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ  Иван Романович Попов. Сэбиэт саҥа састааба талыллан үлэлээбитэ сылтан орто.

— Үтүө күнүнэн, Иван Романович! Сэбиэт саҥа састааба талыллан үлэлээбитэ сылтан орто. Былырыын быыбар буолан, дьокутааттар уларыйбыттара буолуо.

— Былырыын буолбут быы­барга талыллыбыт састаап 2018 сыл  балаҕан ыйын 13 күнүттэн үлэтин  саҕалаабыта, урукку састааптан 8 дьокутаат хат быыбарданан үлэлии сылдьар.  Улуус Мунньаҕа 19 дьокутааттаах.  Улуус  олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин-хамнаһын былааннарыгар олоҕуран, дьокутааттар куорпустара 5 бастайааннай хамыы­һы­йалаах.

— Сыл устата хаста сиэссийэлээтигит, сүрүннээн ханнык боппуруостары көрөҕүт?

— Улууспут нэһилиэнньэтэ туруорсар социальнай хабааннаах соруктарыгар олоҕуран, онон салайтаран үлэлиибит. Нэһилиэнньэ олоҕо-дьаһаҕа туруктаах буоларын туһугар сүрүн болҕомто ууруллар. Үлэҕэ, олоххо-дьаһахха сыһыаннаах сокуоннарга  уларытыылары уонна эбиилэри киллэрэбит. Ити түмүгүнэн урут ылыммыт быһаарыыларбытыгар үгүс өрүттэри хаттаан көрөбүт, уларытабыт. Быйыл, 11-дэ сиэссийэлээн мунньахтаатыбыт. Онно  нуормалыыр-быраап 35 аактатын бастайааннай хамыыһыйаларга көрөн, пленарнай мунньахтарга бигэргэттибит. Ол курдук, үп-харчы боппуруостарыгар 10, социальнай эйгэҕэ 9 уонна тыа хаһаайыстыбатыгар, олохтоох салайыныыга  16 анал быһаарыылары ылынан олоробут. Арассыыйа Федерациятын, Саха Өрөспүүбүлүкэтин сокуоннара уларыйыыларыгар сөп түбэһиннэрэн муниципальнай тэриллии Устаабыгар сөптөөх быһаарыы ылыллан, эбиилэри, көннөрүүлэри киллэрдибит.

«Нам  улууһун ытыктабыллаах киһитэ» диэн улууспут наҕараадатын сыл устата балаһыанньа быһыытынан 10 киһиэхэ туттарабыт. Билигин онтон 2 квота хаалла. Сыл устата улуус  Мунньаҕын дьокутааттара олохтоох нэһилиэнньэни кытта атах тэпсэн олорон, араас хайысхалаах боппуруостарга, кинилэр баар кыһалҕаларын ирэ-хоро кэпсэтэн билсэбит уонна олору  туоратыыга, быһаарыыга туох кыалларынан көмөлөһөргө дьулуһабыт, сүбэ-ама биэрэбит.

— Нэһилиэктэргитигэр баар дьокутааттар таһым­нарын үрдэтиигэ туох эмит үлэни тэрийэҕит дуо?

— Быйыл сэтинньи 6-12 күннэригэр хас биирдии  нэһи­лиэкпитигэр сылдьан, дьокутааттарга сырдатар-үөрэтэр аналлаах сэминээрдэри тэрийэн ыыттыбыт. Былырыын күһүҥҥү быыбарга саҥа талыллыбыт дьокутааттарга бүддьүөт туһунан, хонтуруоллуур-суоттуур уорган үлэтин, бэрэстэбиитэллээх уорган тугу үлэлиэхтээҕин, туох боломуочуйалаахтарын, дьокутаат туох бырааптааҕын тустарынан быһааран кэпсээбиппит, кинилэр ыйытыыларыгар хоруйдаабыппыт. Кырдьык, нэһилиэк дьокутааттара билбэттэрэ-көрбөттөрө элбэх. Итинник хабааннаах сэминээри тэрийбиппитин нэһилиэк дьокутааттара олус сэҥээрдилэр, нэһилиэктэригэр баар кыһалҕалары хайдах быһаарарга сөптөөх сүбэ-ама ылан, инники өттүгэр былааннаахтык үлэлииргэ сорук туруоруннулар.  Сэминээрбит төһө көдьүүстээҕэ, көдьүүһэ суоҕа эһиилги үлэлэрин түмүгүттэн биллиэҕэ.   Инникитин маннык сэминээрдэри кэмиттэн кэмигэр тэрийэргэ былааннанныбыт.

Өссө биир сүрүн тэрээһим­митинэн улуус Сэбиэтин дьокутааттарын көҕүлээһиннэринэн, нэһилиэк дьокутааттарын икки ардыларыгар  сылын аайы спартакиада тэрийэрбит үтүө үгэскэ кубулуйда. Быйыл 6-с спортивнай спартакиаданы үрдүк таһымнаахтык тэрийэн ыыттыбыт. Онно 18 нэһилиэктэн 18 баһылык, улуус 15 дьокутаата, улуус дьаһалтатын хамаандата уонна нэһилиэктэртэн  110 дьокутаат кытыннылар.  Хамаандалары дьоҕус, улахан нэһилиэктэр диэн  2 бөлөххө арааран,  волейболга, дартска, мээчиги корзинаҕа быраҕыыга, уһуну ыстаныыга күрэхтэһиннэрдибит. Ол курдук, спартакиада түмүгүнэн улахан нэһилиэктэргэ 1-кы миэстэлээх Хамаҕатта, 2-с — Партизан, 3-с — Үөдэй нэһилиэктэрэ буолбуттара. Дьоҕус нэһилиэктэргэ  1-кы миэстэни  Арбын, 2-һи Никольскай, 3-һү Искра нэһилиэктэрэ ылбыттара. Кыайыылаахтар анал мэтээлинэн, көһө сылдьар Кубоктарынан  уонна улуус дьокутааттара анаан-минээн туруорбут бириистэринэн наҕараадаламмыттара.  Бу анал спартакиаданы сылын аайы көрүҥнэрин эбэн тэрийэр былааннаахпыт. Маннык тэрээһин көдьүүһэ улахан, бастакы уочарат дьокутааттары түмэр, сомоҕолуур.  Кэтээн көрдөххө,  кэлиҥҥи сылларга нэһилиэктэргэ эдэр дьокутааттар элбээтилэр.

Соторутааҕыта,   сэтинньи 27 күнүгэр биһиги улууспутуттан норуот дьокутаата Наталья Леонидовна Румянцева быһаччы тэрийиитинэн, «Дьахтар гражданскай уопсастыбаҕа оруола» диэн улууспутугар, нэһилиэктэрбитигэр үлэлии сылдьар дьахтар дьокутааттар кыттыылаах «төгүрүк остуолу» тэрийэн ыыппыппыт. Бу тэрээһиҥҥэ номоххо киирбит биллиилээх салайааччы, саха норуотун дьокутаата  Зоя Афанасьевна Корнилова ыҥырыылаах ыалдьыт буолан кыттыыны ылан, араас боппуруостарга бэйэтин санаатын ирэ-хоро үллэстибитэ, сүбэ-ама биэрбитэ.

— Быйыл  Намҥа Олоҥхо ыһыаҕа буолан ааспыта. Үрдүк таһымнаахтык ааһарын туһугар дьокутааттар бары үлэлээбит буолуохтааххыт.

— Быйылгы  өрүспүүбүлүкэ таһымнаах Олоҥхо ыһыаҕа биһиэхэ үрдүк таһымнаахтык буолан ааста. Ыраахтан-чугастан кэлбит ыалдьыттар бары үчүгэй тэрээһиннээҕин бэлиэтээбиттэрэ, билигин да саныыллар. Ону истэ-истэ биһиги сүргэбит көтөҕүллэр, олус үөрэбит. Ыһыах тэрээһинин былааныттан саҕалаан түһүлгэни оҥорууга, бэлэмнээһиҥҥэ, ыалдьыттары көрсүү, түһэрии боппуруостарыгар, бөҕү-саҕы ыраастыыр субуотунньуктарга барытыгар улуус дьокутааттара сыһыарыллан түүннэри-күнүстэри үлэлээбиттэрэ, көхтөөх кыттыыны ылбыттара.  Түгэнинэн туһанан, өссө төгүл биһиги ыһыахпытыгар бары өттүнэн көмөлөспүт Ил Түмэн дьокутааттарыгар улуус Мунньаҕын аатыттан махталбын биллэрэбин! Барыгытын саргылаах Саҥа дьыл иһэринэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин.

Социальнай эбийиэктэр кэмигэр тутуллан иһэллэ

Николай Жирков, социальнай боппу­руостарынан дьарыктанар хамыы­һыйа бэрэссэдээтэлэ, Намнааҕы А.Ф.Шес­таков аатынан Норуот айымньытын дьиэтин ди­риэктэрэ:
— Иккиһин быыбарданан дьокутааттыы сылдьабын. Улуус Мунньаҕын дьокутааттарын быһаарыыларынан Е.М. Шапошников аатынан Хамаҕатта орто оскуолатын саҥа дьиэтин тутуу саҕаланна. Билигин сыбаайата түһэн, 2020 сылтан тутуута ыытыллыахтаах. Итини тэҥэ, Нам сэлиэнньэтигэр Култуура дыбарыаһын тутуу 2020 сылтан саҕаланан 2022 сылга үлэҕэ киириэхтээх. Хамаҕаттаҕа саха-французскай лиссиэйи, Искра ситэтэ суох оскуолатын, Арбын орто оскуолатын спортивнай дьиэлэрэ үлэҕэ киирэллэрин ситистибит. Хамаҕаттаҕа «Таҥхай» туристическай базаҕа уот ситимэ тардыллан бүтэн холбоноро эрэ хаалан турар. Эмиэ Хамаҕаттаҕа бааһынай хаһаайыстыбаҕа хотон комплекса тутуллан үлэҕэ киирэригэр субсидия көрүллүүтүгэр сөптөөх үлэни ыыппыппыт. Билигин бу хотон үлэлии турар. Нам улууһугар социальнай хабааннаах эбийиэктэр кэмигэр тутуллан үлэҕэ киирэллэр.

Александр ТАРАСОВ